چهل سال تاریخ ایران - جلد 2

تعلیقات: حسین محبوبی اردکانی
به کوشش: ایرج افشار

چهل سال تاریخ ایران - جلد اول:
http://ketabnak.com/comment.php?dlid=58421

چهل سال تاریخ ایران - جلد سوم:
http://ketabnak.com/comment.php?dlid=58424

چهل سال تاریخ ایران (المآثر و الآثار)
ناصر الدین شاه قاجار پنجاه سال بر ایران فرمان راند و صنیع الدوله (اعتماد السلطنه) که وزیر «انطباعات و دار الترجمه» روزگار او بود، در سال چهلم حکومت وى این کتاب را سامان داد ( ١٣٠۶ ) و اخبار و رویدادهاى چهار دهه سلطنت ناصر الدین قاجار را در آن گنجاند. چنانچه وى این کتاب را منتشر نمى‏ کرد، بسیارى از اطلاعات درباره آن دوران از دست مى‏ رفت و از این رو، المآثر و الآثار او را بسیار مهم و مغتنم باید شمرد. نویسنده، این اثر را به انگیزه «نمک‏شناسى» و «شکرگزارى» دولت قاجار به قلم آورده است.
متن اصلى این کتاب در یک جلد با دو بخش و شانزده فصل (باب) آمده و دو جلد دیگر آن تعلیقات و فهرست‏هاى حاشیه‏ نویس و مصحح را در بر گرفته است: جلد نخست آن، رویدادهاى ایران را در چهل سال سلطنت ناصر الدین قاجار در بر دارد، جلد دومش (رجال دربار ناصرى)، یادداشت‏هاى رجالى شادروان محبوبى اردکانى را در باره شخصیت‏هاى آن روزگار عرضه مى‏کند و جلد سوم به انگیزه آسان شدن جست‏جو در باره پیوندهاى جلد یکم و دوم به یک‏دیگر، سامان یافته است. باب چهاردهم و شانزدهم کتاب به دلیل بى‏ ربط بودنش با تاریخ عصر ناصرى در نسخه کنونى نیست. جلد نخست افزون بر متن اصلى، دو بخش دیگر به نام‏هاى «جمع و خرج مملکت» و «سال‏نامه» در بر دارد.