بحثی درباره زبان آذربایجان

از متن کتاب:
درباره زبان آذربایجان بحث زیاد به عمل آمده اما این بحث ها سه وجه متمایز و مشخص داشته اند. جمعی نظرشان اثبات این مطلب بوده که ترکی از قرنها پیش از اسلام به این شکل و صورت در آذربایجان وجود داشته و زبان معمول و متداول در بین مردم بوده و زبانی با ریشه آریایی اصلا وجود نداشته و فقط در سالهای اخیر فارسی دری راهی به آذربایجان یافته است. مقالات نویسندگان احساساتی پان تورکیست از این مقوله است و قابل اعتنا نیست. چه آنها نویسنده بودند و احساساتی ، نه محقق و پایبند منطق و مدارک تاریخی. عده ای نیز حساسیتی به زبانهای غیرآریایی دارند و نه تنها معتذر است که باور کنند از قرنها پیش لهجه ای از زبان سلاجقه به آذربایجان راه یافته، بلکه حالا نیز معتقدند که چنین زبانی وجود ندارد، زبان مردم آذربایجان فارسی است، اگر کسی هم به زبان غیرفارسی حرف می زند، خیانت می کند...