منظومه رنجبر پارسا

.
«منظومه رنجبر پارسا» (Ludlul bēl nēmeqi) متنی باستانی از تمدن میان رودان می باشد، که به زبان اکدی نگاشته شده است. این منظومه، علاوه بر اینکه واجد ارزش ادبی والایی در میان آثار به جا مانده از تمدن میان رودان می باشد، ما را به خوبی با بخشی از دغدغه های ذهنی انسان باستانی آشنا می کند. آنچه در این متن بیش از هر چیز توجه مخاطب را به خود جلب می کند، درگیری ویژه راوی با مفهوم «رنج» و رابطه میان خواست انسان از خدایان و در مقابل انتظارات خدایان از بندگانشان می باشد.
راوی در حالی که خودش را بی گناه می داند، نمی تواند دریابد که ریشه بلایا و بیماری هایش در چیست. این سردرگمی، توسط راوی به این شکل بیان می شود:
"دریغا! چگونه نیکوکاری انسان نزد پروردگار چونان سرکشی متجلی می شود؟ چگونه پلیدی انسان نزد پروردگارش چونان نیک سیرتی متجلی می شود؟"
او تصور می کند که مطابق خواست خدایان رفتار کرده است، و به همین جهت از آنها انتظار رستگاری دارد، اما آنچه که گریبان گیر او می شود، تنها بیچارگی و بداقبالی است. اما نهایتا در پایان داستان، مشخص می شود که تمام این بلایا «آزمون الهی» برای سنجش میزان وفاداری و ایمان قلبی او بودند، آزمونی که راوی از آن سربلند بیرون می آید و اجر آن را هم از دست خدایان دریافت می کند. این درون مایه، در «کتاب ایوب» عهد عتیق نیز تکرار می شود. همین شباهت اساسی، موجب شده که پژوهشگران این متن باستانی را نسخه بابلی کتاب ایوب قلمداد کنند.
پژوهشگران قدمت نگارش این اثر را در محدوده سال های 1282 – 1307 پیش از میلاد تخمین می زنند. مطابق آنچه از محتوای متن بر می آید و همچنین آنچه از اسناد مستقل تاریخی به دست آمده است، راوی این منظومه، «شوبشی مشره شاققان»، یکی از چهره های بلندمرتبه سیاسی در دوره سلطنت «نازی ماروتاش» در بابل بوده است.
نگارنده کوشیده است این اثر را بر اساس برگردان انگلیسی آن، در زبان فارسی بازآفرینی کند. از آنجا که این متن یک منظومه ادبی است، کوشیده ام علاوه بر انعکاس وفادارانه مقصود شاعر، ارزش ادبی آن را نیز در اثنای برگردان حفظ کنم. به همین جهت، بدیهی است که تغییراتی جزئی در تعابیر به کار رفته در متن صورت گرفته باشد. بنابراین این برگردان را باید مصداقی از «ترجمه آزاد» در نظر گرفت. به امید آنکه در آینده شاهد فعالیت های گسترده تری در حوزه بازشناسی میراث ادبی جهان باستان باشیم.