تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی - جلد 1

"تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانى به عصر اسلامى" مجموعه‏ اى است به زبان فارسى در باب تاثیر تمدن و فرهنگ ایران پیش از اسلام به ویژه دوره ساسانى در تمدن اسلامى، همچنین شرح وضعیت فرهنگى و اجتماعى ایران در قرون نخستین اسلامى. موضوع کتاب تاریخ و فرهنگ ایران بر خلاف آنچه که معمولا از «تاریخ» انتظار مى‏رود، تاریخ سیاسى نیست، بلکه بررسى مسائل فرهنگى و ادبى و مباحثى جزیى و تخصصى است که تاثیر بسزایى در تاریخ ایران داشته و کمتر به آن پرداخته شده است. از همین روى هدف نویسنده شناساندن فرهنگ و ادب ساسانى-ایرانى و فرهنگ اسلامى- ایرانى مى‏باشد. از طرف دیگر مسلمان بودن نویسنده، وى را ملزم به وقایع‏نگارى از دید عربى نکرده و در عین حال ایرانى بودن نیز چشم او را به روى حقایقى از این دوران نبسته است.
مولف در تشریح انگیزه خود در مطالعه پیرامون دوران انتقال از عصر ساسانى به دوران اسلامى، از نخستین پرسش‏هایى که در دوران دبستان در ذهن او جوانه زده یاد مى‏کند و در فصلى از کتاب به گسیختگى تاریخ ادب و فرهنگ ایران اشاره نمود و مى‏نویسند: « از همان ایامى که در مدرسه با دو درس از دروس آن، یکى تاریخ و دیگرى تاریخ ادبیات ایران آشنا شدم، نخستین سؤالى که در ذهن مى‏گذشت،این بود که: چرا تاریخ ادبیات ایران بعد از اسلام، با تاریخ آغاز تدوین شعر فارسى در قرن‏هاى سوم و چهارم شروع مى‏شود؛ ولى تاریخ ایران از زمان‏هاى خیلى کهن، کهن‏تر از اسلام و حتى پیش از تاریخ مسیح و قبل از تاریخ اسکندر، آغاز مى‏گردد ؟» به این ترتیب وى در جستجوى پاسخى بدین سوال به تحقیق و پژوهشى گسترده مى‏پردازد.

ساختار کتاب
کتاب در شش جلد تنظیم شده است:
جلد اول(تاریخ و فرهنگ ایران در دوره انتقال از عصر ساسانى به عصر اسلامى)مشتمل بر مقدمه‏اى به قلم مولف و ده گفتار است. جلد دوم (تاریخ و فرهنگ ایران «دل ایرانشهر» بخش اول)، بخش اول، مشتمل بر پنج مقدمه و بیست و سه گفتار است. جلد سوم(تاریخ و فرهنگ ایران «دل ایرانشهر» بخش دوم) مشتمل بر  ٢۴  گفتار است. جلد چهارم با عنوان زبان فارسى مشتمل بر مقدمه‏اى به قلم مولف و سیزده گفتار است. جلد پنجم با عنوان نظام دیوانى ساسانى در دولت خلفا مشتمل بر مقدمه‏اى از شاهرخ محمدى ملایرى و هفده گفتار است. جلد ششم(پیوست‏ها) فاقد مقدمه و مشتمل بر بیست و نه گفتار است.

منابع معرفی کتاب:
 ١ - سایت راسخون، مشاهیر ایران و جهان، محمد محمدى ملایرى،  ١٣٨٩ / ٢ / ۵ .  ٢ - سایت آفتاب، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران ....،  ١٣٨٩ / ٢ / ۶ .  ٣ - فریدى مجید، فاطمه، تاریخ و فرهنگ ایران با یادى از نویسنده فقید آن محمد محمدى ملایرى، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، بهمن  ١٣٨١ ، ش‏ ۶۴ ، ص‏ ١٣ - ١۶ .