اندیشه سیاسی در اسلام معاصر

کتاب شامل یک مقدمه و پنج فصل است. این کتاب به اندیشه های سیاسی مسلمانان در دنیای معاصر با نیم نگاهی به گذشته می پردازد. فصل اول کتاب با عنوان تشیع و تسنن: تعارض و توافق به بررسی تفاوتهای سیاسی بین دو مذهب عمده اسلام یعنی تشیع و تسنن اختصاص دارد. مؤلف نشان می دهد که رابطه بین این دو در عصر جدید، رفته رفته تحول یافته و لااقل در قلمرو آموزه های سیاسی از برخورد حاد به صورت مواجهه متعادل بین فرقه ای درآمده است. داستان الغای خلافت اسلامی بعد از جنگ جهانی اول و تشکیل جمهوری سکولار در ترکیه که واکنشهای متعددی در جهان اسلام از هند تا مصر ادامه داشت، در فصل دوم آمده است.

تلاش برخی از اندیشمندان اسلامی بعد از سقوط خلافت عثمانی جهت تجدید خلافت اسلامی، در نهایت به نتیجه ای نمی رسد. از طرف دیگر بسیاری از متفکران جهان اسلام که به تجدد گرایی اسلامی مشهورند اصولا با تجدید حکومتهای سنتی مخالف بوده و از تشکیل حکومت بر مبنای تحولات دنیای معاصر حمایت می کردند. عنوان فصل سوم اندیشه حکومت اسلامی است این فصل عمدتا به نظریه های حکومت اسلامی بعد از الغای خلافت در سال 1924 اختصاص دارد. اندیشه های متفکرانی چون محمد رشید رضا، نظریه پرداز سوری مقیم مصر که تاثیر مهمی بر جنبش اخوان المسلمین در مصر داشته مطرح می شود. رشید رضا عمدتا در پی احیای خلافت اسلامی با توجه به شرایط جدید کشورهای اسلامی است. در قسمت دیگر این فصل ذیل عنوان اصل گرایی Fundamentalism به بررسی جنبش اخوان المسلمین در مصر و همتایان آن در ایران یعنی فدائیان اسلام و جنبش جماعت اسلامی در پاکستان می پردازد. با مقایسه ای که بین این جنبشها صورت می گیرد و جود تشابه و تفارق آنها را مشخص می کند.
آنگونه که در صفحه ۱۵ کتاب آورده است، اندیشه اصلی این اثر را مرهون دوستی خود با استاد مرحوم آیت الله مطهری میداند. گویا عنایت در نیمه ی دهه ی پنجاه در جلسات بحث گروهی درباره فلسفه ی اسلامی در منزل مرحوم مطهری شرکت می کرده است.