اخلاق : اقتباس از طهارة الاعراق

.
این کتاب اقتباسی است از طهارة الاخلاق ابن مسکویه که قسمتی از آن ترجمه شده و نظراتی هم که وی در این باره داشته نیز در حاشیه آن اضافه شده‌است. کتاب دارای جنبه علمی، عملی و اخلاقی است و مشتمل بر نکات و دقایق و لطایف می‌باشد.
تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق (یا طهارة الاعراق ) ، کتابی است کلاسیک در اخلاق به زبان عربی نوشتة ابوعلی احمدبن محمدبن یعقوب رازی ملقب به مسکویه ، فیلسوف قرن چهارم و پنجم . مسکویه در جاویدان خرد الحکمة الخالدة نوشته است که اصول اخلاق را در تهذیب الاخلاق آورده و این نشان می دهد که تهذیب الاخلاق پیش از جاویدان خرد تألیف شده است .
در سنّت فلسفة اسلامی پرداختن به اخلاق فلسفی به صورت مباحث عقلی چندان متداول نبوده و تهذیب الاخلاق یکی از معدود آثاری است که در آن تلاش شده تا اخلاق فلسفی با بهره گیری از مبانی اخلاق نزد افلاطون و ارسطو تبیین شود.
تهذیب الاخلاق در هفت مقاله تنظیم شده است. بعضی آن را شامل شش مقاله و بعضی آن را مشتمل بر هشت مقاله دانسته اند و این ناشی از آن است که در برخی چاپها ترتیب مقالات تغییر کرده و بعضی بخشها با هم تلفیق شده است.
مسکویه غرض از تألیف کتاب را دست یافتن به اخلاق و کردار نیکو بیان می کند و می افزاید که برای این منظور باید به معرفت نفس پرداخت ؛ یعنی ، کمال و غایت و قوا و ملکات نفس را شناخت.
مقالة اول این کتاب مشتمل است بر تعریف نفس انسانی ، اثبات تجرد نفس ، فضائل نفسانی ، قوای نفس و فضائل متناسب با هریک ، بحث از چهار فضیلت یعنی حکمت و عفت و شجاعت و عدالت که در اینجا تأثیر نظرگاه یونانی بویژه افلاطون و سپس شرح نظریة ارسطویی اعتدال مشهود است .
مقالة دوم مشتمل است بر بحثی در خلقیات و طبایع ، معرفی صناعت اخلاق که برای نیکوکردن رفتار آدمی و بهترین صناعت است ، نسبت میان نظر و عمل ، مراتب نفس ، و شیوة تربیت کودکان .
مقالة سوم در بارة تفاوت میان خیر و سعادت و بحث در آرای گوناگون در این باره است .
مقالة چهارم در بارة اعمال انسان ، شرح عوامل زیان کاری در رفتار و حق خالق بر انسان است و اشاره دارد به اینکه ارسطو در این باب تصریح بر عبادت نکرده است . مسئلة اختیاری بودن عدالت یا ستمکاری نیز در آن مطرح شده است .
مقالة پنجم در باب انواع محبت ، رأی فلاسفه در باب دوستی و شرایط آن و بحث در بارة رأی ارسطو در مورد سعادت تام است .
مقالة ششم ، مشتمل است بر بحث از امراض نفسانی و توصیه به محاسبة نفس برای مدافعة درونی در برابر رذایل و
مقالة هفتم در بارة طب نفسانی و درمان بیماریهای اخلاقی ، مسئلة مرگ ، درمان اندوه و تأثیر ایمان در این امر است .

کتاب حاضر که خلاصه طهارة الاعراق به زبان پارسی و شیواست نوشته بانو مجتهده امین است سیده نصرت‌بیگم امین معروف به بانوی ایرانی (زادهٔ ۱۲۶۵ ـ ۱۳۰۸ و درگذشتهٔ ۱۳۶۲ ـ ۱۴۰۳) از عالمان و عارفان زن شیعه اهل ایران بود.
می دانیم که زن ها معمولا در یادگیری علوم محدود بودند و نمی توانستند با مردان برابری کنند،اما این بانو نشان داد که حتی زن نیز می تواند مجتهد شود! و از این حیث در تاریخ تشیع و قرن معاصر جایگاه خاصی دارد . . .