در خدمت و خیانت روشنفکران - جلد ۱

از متن کتاب:
روشنفکر چیست؟
روشنفکر تعبیری است که نمیدانم کی و کجا و چه کسی آن را به جای انتلکتوئل گذاشته. و این البته که ما بازائی است غلط. ولی مصطلح شده است. پس بگوئیم یک غلط مشهود. و ناچار مجاز. نمی خواهم بگویم که چون یک نامگذاری غلط داشته ایم - یعنی چون یک مفهوم غلط ذهنی داشته ایم ناچار غلطهای دیگر و غلط کاریهای دیگر در عالم خارج به دنبال آن حادث شده. یا در دنبال یک اسم عوضی، مسما هم عوضی از آب در آمده. ولی آنچه در همین قدم اول روشن است اینکه روشنفکر را به عنوان ترجمه انتلکتوئل به ما تحویل داده اند. و چون ترجمه دقیقی نیست ناچار هدایت دقیقی هم به چیزی در آن نیست. و چون تکلیف خود این مفهوم تاکنون معلوم نبوده است عجبی نیست اگر تکلیف آنکه چنین مفهومی به او اطلاق می شود نیز معلوم نباشد. به این طریق یک نکته دیگر هم روشن می شود و آن اینکه اگر بخواهیم تکلیف بحث روشن باشد، اول باید در معنی نامها و تعبیرها اتفاق نظر کنیم پس ببینیم اصل فرنگی این تعبیر از کجاست و به چه معنی است.
کلمه انتلکتوئل در زبانهای فرنگی از اصل انتلکتوآلیس لاتین آمده که نوعی اسم مفعول است. یعنی ترکیبی است صفت مانند از انتلی‌گه‌ره که مصدری است لاتینی - به معنی فهمیدن درک کردن یا هوشمندی ناچار به جای انتلکتوئل بهترین تعبیر فارسی هوشمند یا فهمیده را باید می گذاشته ایم. یا با توجه به مفهوم اجتماعی کلمه و هدایت خاصی که در آن است از رهبری و پیشوائی - بایست برگزیده را یا فرزانه را یا پیشاهنگ را به جایش می گذاشتیم...