یسنا: بخشی از کتاب اوستا

یَسنَه یا یسنا (در اوستا به معنی نیایش) به دو معنی به کار میرود؛ یسنه به معنی یک مراسم مذهبی بسیار مهم در آیین زرتشتی، یا یکی از نسکهای اوستا است که در این مراسم مذهبی خوانده میشود. این نام از ریشهٔ ایرانی “یز” (yaz)، و در زبان اوستا به معنی پرستش و ارزانی کردن قربانی است. واژهٔ “یشتن” (Yashtan) در زبان پهلوی و “جشن” در پارسی (گرفته شده از یسن) نیز از همین ریشه است. این مراسم با سرپرستی موبد انجام میشود. از نوشیدنی مقدس پراهوم (parāhōm) که با استفاده از گیاه هوم (hōm) آماده شده به عنوان قربانی استفاده میشود. مراسم شامل خواندن بخشهایی از سرودهای نسک یسنا و ارائه کردن نوشیدنی هوم به عنوان قربانی است. یَسنَه نام مهمترین نسک اوستای کنونی است که ۷۲ هات (فصل) دارد و گاهان پنجگانه زرتشت (گاتاها) نیز جزو همین ۷۲ هات بشمار می آید. در این نوشته ها یزدانها به مراسم فرا خوانده میشوند و دستور العمل مراسم داده میشود. مانند بقیه نسکهای اوستا یسنا نیز به صورت سرود نوشته شده است. «یسنا» (پارسی میانه «yazišn» «عبادت، خیرات»، هم ریشه «سانسکریت yajña») مجموعه عبادی اصلی است. این مجموعه از ۷۲ قسمت به نام «هات» یا «ها» تشکیل شده است. ۷۲ نخ از پشم گوسفند در «کُستی» (نخ مقدس که زرتشتیان آن را میپوشند) نشان دهنده این قسمت ها هستند. «یسنا» شامل همه ۲۱ «نسک» است (جلد هفتم و آخر در گروه سوم و آخر) که به نوبه خود شامل «گاتها» (کهنترین و مقدس ترین بخش اوستا) است که توسط خود زرتشت پیامبر بزرگ ایران سروده شده است. ساختار «گاتها» توسط «یسناهپتانگ هات» («یسنا» «هفت فصل») قطع شده که فصلهای ۳۵ تا ۴۲ «یسنا» را تشکیل میدهد و تقریباً عمر آن به اندازه «گاتها» است و شامل نیایش و سروده هایی در مدح خدای یکتا اهورامزدا، فرشتگان، آتش، آب و زمین است. گرچه «یسنا» به صورت منثور نوشته شده است، ساختار آن زمانی موزون بوده است. شش «نسک» از اولین گروه «نسک»ها نیز که تفسیر «گاتها» است، به دسته «یسنا» تعلق دارد.