تاریخ ایران - جلد ۱

کتاب تاریخ ایران با نام اصلی «A History of Persia» اثر سِر پرسی مِلزورث سایکس (Sir Percy Molesworth Sykes)، تاریخ ایران و فارس را از قدیم تا اوایل قرن بیستم مرور می‌کند و یکی از منابع کلاسیک درباره تاریخ و تمدن ایران است. اولین نسخه کامل کتاب حدود سال ۱۹۱۵ منتشر شد و بعدها نسخه‌های متعددی از آن به چاپ رسیده است. سایکس که نظامی، کنسول، جهانگرد و دیپلمات بریتانیایی بود، در طول حدود بیست و پنج سال سفر و فعالیت در ایران، اطلاعات، مشاهدات و تحقیقاتی جمع‌آوری کرده که در این کتاب منعکس شده‌اند.
کتاب در دو جلد منتشر شده است. جلد اول به موضوعات مقدماتی – از جمله جغرافیا، طبیعت، آب و هوا، اقلیم، گیاهان و حیوانات، منابع طبیعی، رودخانه‌ها و بیابان‌ها – می‌پردازد و سپس تاریخ ایران باستان را از تمدن‌هایی مثل ایلام، آشور، بابِل و اور آغاز می‌کند، به مدی‌ها، پارس‌ها، هخامنشیان، حمله یونانیان، دوره سلوکی، اشکانیان و آغاز ساسانیان ادامه می‌دهد.
جلد دوم وقایع بعدی را دنبال می‌کند: تاریخ ساسانیان، ورود اسلام به ایران، دوران خلفا و خلفای اموی و عباسی، تاثیرات خارجی، تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، و در نهایت رسیدن به تحولاتی که منجر به مشروطه ایران می‌شوند.
یکی از ویژگی‌های برجسته کتاب سایکس، توجه به جزئیات عینی و توصیف‌های محیطی است: مناظر طبیعی، خصوصیات جغرافیایی، آداب و رسوم مردم، زبان، هنر و معماری، و نیز داده‌هایی که خودش در سفرها دیده است. این توجه به منابع میدانی باعث شده کتاب نه فقط یک روایت تاریخی باشد بلکه ترکیبی از تاریخ، جغرافیا و مردم‌شناسی ایران نیز باشد. اما باید گفت که کتاب، با همه اهمیتش، دیدگاه‌های خاص زمان و موقعیت نویسنده را دارد؛ مثلاً تاکیدهایی بر نقش قدرت‌های خارجی، برداشت‌هایی که ممکن است تحت تاثیر گرایش‌های اروپایی آن دوره باشند، و استفاده از منابع موجود در آن عصر که امروز برخی‌شان قابل نقدند؛ بنابراین خواندنش همراه با آگاهی از فضای سیاسی، فرهنگی و علمی زمان انتشارش مفید است.