گستره درنگ و شتاب : جُستارهایی در باره ی بُغرنجهای اجتماعی

.
برگرفته از متن کتاب:
[ ....... اگر ما ایرانیان با تمام ادّعاهای کائناتسوزمان می توانستیم حداقل « بند کفش یکی از متفکّران یونانی و باختر زمینی » را ببندیم، امروزه روز حال و روز خودمان و مردممان و میهنمان بهتر از این می بود که فعلا هست. این سخن هرگز به معنای آن نیست که ما ایرانیان و بویژه نوع تحصیل کرده و مدّعی، انسانهای بی استعداد و نفهم و فاقد شعور تمییز و تشخیص می باشیم. حاشا که هرگز!؛ بلکه این سخن از سر دردی عمیق و جانسوز برمی آید که ما ایرانیان اگر به راستی اهل آموختن و انگیخته شدن باشیم، بایستی در آغاز بیاموزیم که چگونه می توان « شاگردانی جوینده و پذیرنده و پرسنده و کنجکاو » شد و به پای درسهای اساتید نامدار تفکّر و فلسفیدن نشست تا با انگیخته و آبستن شدن از افکار و ایده های آنان بتوانیم هنر « شخم زنی ی زمین ذهنیّت سفت و متحجّر شده ی » مردم خود را با صبوری و دلسوزی زیر و رو کنیم برای کاشتن « تخمه های افکار و ایده های فردی که از دامن فرهنگ باهمستان خودمان » برخاسته باشند. وقتی ما نمی توانیم شاگردان گشوده فکر و بینامغزی باشیم، خود به خود پیداست که آنچه را طوطی وار از دیگران اقتباس می کنیم و در زبانی الکن و ترجمه ای می خواهیم به خورد مردم خود بدهیم، هرگز بار و بری نخواهد داشت و باری بر دوش مغز و روان آنها نیز خواهد شد.
ما متاسّفانه برغم سالها دانشجویی و هدر دادن سرمایه های هنگفت ملّی برای آموختن و یاد گرفتن در دانشگاهها و آموزشگاههای باختری، هنوز نتوانسته ایم به این نکته ی کلیدی و راهگشاینده دست یابیم که آموختن از دیگران به معنای « به دور افکندن تجربیّات تاریخ و فرهنگ مردم خود » نیست؛ بلکه آموختن و شاگرد مستعد دیگران شدن؛ یعنی « مادری پذیرنده و زاینده بودن » و سپس پدری اندیشنده و بار دار کننده و مسئول شدن برای « باغبانی کردن فرهنگ باهمستان مردم خود ». کاری که ما هنوز نمیدانیم چیست و چگونه می توان برای انجام آن، کوشا و شکیبا و مسئول شد.
ما با تصوّر اینکه از راه « لغت تراشی و لغت سازی برای ترمینوسها و مفاهیم فکری و فلسفی و ساینسی ی » باختر زمینان خواهیم توانست تحوّلات روحی و روانی و مغزی ی آنها را در ذهنیّت مردم خود و مناسبات آنها با یکدیگر ایجاد کنیم، دقیقا خطائی فاحش را مرتکب می شویم که بختک شوم و منحوس آن، بیش از یکصد سال آزگار می باشد ذهنیّت طیف تحصیل کرده گان سرزمین ما را در چنگالهای اختاپوسی و افلیج کننده ی خودش، حصار در حصار میخکوب کرده است. با افتادن در دیگ غلیان خروارها خروار ترجمه ی آثار متفکّران درجه یک تا درجه صدم باختر زمینیان هرگز استخوان نیندیشیدنهای ما ایرانیان، پخته نخواهد شد و همچنین نخواهیم توانست « متفکّر و فیلسوف و اندیشنده » شویم؛ بلکه تفکّر و ایده آفرینی را زمانی می توان واقعیّت پذیر کرد که ما در آغاز، « فردیّت خود » را کشف کنیم و بشناسیم و در باره ی آنچه که « تاریخ تجربیّات مایه ای و بی واسطه ی » روان فرهنگی ی ما را می آفریند با دقّت تام بیندیشیم و در جهت بازشکافی و گمانفهمی و گمانجویی و گمان آزمایی مُعضلات فردی و اجتماعی و میهنی خودمان؛ همّت سختکوش کنیم. ]