نظریه‌‌ برای پژوهش های دینی

نویسندگان: ویلیام دیل و تیموتی بیل
پرسش اصلی در پژوهش آکادمیک دین این است که «دین چیست؟». گرچه پاسخ‌های متنوعی به این پرسش داده می‌شود، اما همه‌ی این پاسخ‌ها نظرورزی درباره دین را مسلم فرض می‌کنند، نظرورزی بر مبنای ایده‌ی دین که آن چیزی است که به باورها و کنش‌های متنوعی که ما دینی می‌نامیم‌شان، معنا می‌دهد. دین‌پژوهی، نظریه است؛ دین‌پژوهی همانا برساخته از ابزارهای مفهومی بی‌شماری است که برای «نظر» به دین مورد استفاده قرار می‌گیرند. در طول دو سده‌ی گذشته روشن شده که پژوهشِ آکادمیکِ دین هیچ «نظریه‌ی کلان و یک‌پارچه»ای ندارد، نظریه‌ای که بتواند به همه‌ی پدیده‌های دینی بپردازد. و هیچ‌وقت هم چنین نظریه‌ای وجود نخواهد داشت. هر نظریه‌ای فقط بر چیزهای مشخصی متمرکز می‌شود و چیزهای دیگر را از قاب یا تمرکزش بیرون می‌گذارد. بنابراین، دین‌پژوهی همیشه در جستجوی نظریه‌های جدیدی است که بتوانند دریچه‌های جدیدی برای دیدن و تفسیر دین به روی ما بگشایند. دین‌پژوهان، در دهه‌های اخیر، به فراسوی مرزهای سنتیِ این رشته رفته‌اند، تا چشم‌اندازهای نظریِ جدیدی را پیدا کنند و دین را با آن چشم‌اندازهای نوین تفسیر کنند. نظریه‌های فرهنگ، تاریخ، زبان، و جنسیت که در گذشته برای بیش‌تر دین‌شناسان نظریه‌هایی بیگانه بودند، امروزه قاب و تمرکز تازه‌ای به فهمِ ما از دین داده‌اند. در نتیجه، مرکز و هسته‌ی اصلی نظریه‌ها و روش‌های دین‌پژوهی آکادمیک شدیدا دگرگون شده‌اند و بسط یافته‌اند. این شرایط موجب شده است که دین‌پژوهی، حوزه‌ی آکادمیک هیجان‌برانگیز و پرجنب‌وجوشی باشد. دانشجویان و استادان رشته‌ی دین‌پژوهی نیز با چالش‌های مهمی روبه‌رو شده‌اند. درست است که این نظریه‌ها پرسش‌های نویی می‌پرسند و فرصت‌های بدیعی برای مطالعه و تفسیر دین در اختیار می‌گذارند، اما فهمیدن‌شان هم اغلب دشوار است. ما بر آنیم که نگاه گذرایی به آرا و اندیشه‌های تاثیرگذارترین دانش‌پژوهانی بیندازیم که بیرون از حوزه‌ی دین اندیشه‌ورزی کرده‌اند، اما آثار و اندیشه‌هایشان بر دین‌پژوهی نوین تاثیر فراوان داشته‌اند.
فهرست:
نظریه و اهمیت آن در دین‌پژوهی
زیگموند فروید
کارل مارکس
فردریش نیچه
فردینان دو سوسور
لویی آلتوسر
میخائیل باختین
رلان بارت
ژرژ باتای
ژان بودریار
والتر بنیامین
پیر بوردیو
جودیت باتلر
هلن سیکسو
ژیل دلوز و فلیکس گاتاری
ژاک دریدا
میشل فوکو
هانس-گئورگ گادامر
لوس ایریگاری
ژولیا کریستوا
ژاک لاکان
آنری لوفِوْر
ایمانوئل لویناس
ژان فرانسوا لیوتار
موریس مرلو-پونتی
ادوارد سعید
گایاتری چاکاراورتی اسپیواک
هایدن وایت
ریموند ویلیامز
اسلاوی ژیژک