منطق اکتشافات علمی

.
فلسفه علم پوپر را به عنوان نقطه عطفی در تاریخ فلسفه علوم تجربی دانسته‏ اند و آرائش را در معرفت شناسی و فلسفه علم، هم‏تراز اندیشه‏ های هیوم و کانت و هیوول بشمار آورده‏ اند.
مباحث این نوشتار شامل یک تمهید و چهار بخش بشرح ذیل خواهد بود:
تمهید درباره فلسفه و رشته‏ های چهارگانه آن است و بخش اول در لفظ و تاریخ متافیزیک، بخش دوم در گزاره‏های متافیزیکی، بخش سوم در منتقدین از متافیزیک، بخش چهارم در حقانیت متافیزیک و کاربرد آن در علوم(تجربی)می‏باشد.

فلسفه و رشته‏ های آن:
فلسفه به عنوان کنکاشی فکری و عقلانی درباره هستی، و چگونگی استدلال و معرفت به عالم که شامل کیهان شناسی و انسان شناسی هم می‏باشد، به چهار رشته اصلی تقسیم می‏شود:
1-علم منطق(Loyic)که درباره مقدمات و انواع استنتاج و صدق و کذب گزاره‏ها و بازشناخت برهان از سفسطه و مغالطه به بحث و بررسی می‏پردازد.
2-علم المعرفه(Epistemology)که درباره چیستی معرفت و فرق معرفت حقیقی با معارف اعتباری و کاذب و شرایط معرفت یقینی و حدود معرفت انسانی مداقه می‏کند.در اشاره به مباحث معرفت شناسی و اهمیت آن در تأملات فلسفی است که مرحوم شهید مطهری در پاورقیهای«اصول فلسفه و روش رئالیسم»مکررا گوشزد می‏کنند که:«تا ذهن را نشناسیم نمی‏توانیم فلسفه داشته باشیم.»سؤال اصلی در معرفت شناسی این است که آیا می‏توانیم بدانیم که می‏دانیم و اینکه چه چیزی را می‏دانیم؟
3-اخلاق بعنوان معرفت درجه دوم، در ارزشیابی نیک و بد اخلاق انسانی و تشخیص حسن و قبح و شناسایی‏ منشأ آنها به بحث می‏پردازد.و به نام فلسفه اخلاق (moral philosophy)در برابر حکمت اخلاقی که جزو معارف درجه اول است و اخلاق افراد و جوامع را بررسی می‏کند، نامیده شده است.
4-متافیزیک(metaphysice)یا فلسفه اولی که پژوهش در کنه وجود و عالم مجردات و اثبات باریتعالی است و در نزد حکمای اسلام به امور عامه و الهیّات به معنی الاخص تقسیم می‏شود.این قسم از فلسفه عقلانی بیش از رشته‏های دیگر مورد بی‏مهری دانشمندان غرب قرار گرفته، همانطور که در متن نوشتار اشاره خواهد شد، تا جائی که پوزیتویست‏ها قائل به مهمل و بی‏معنا بودن آن شده‏اند.
دانای یونان، ارسطو در کتاب یکم متافیزیک درباره این دانش می‏گوید:
«...و هیچ دانش دیگری را نباید ارجمندتر از این دانش پنداشت، زیرا خدایی‏ترین دانش ارجمندترین است و این تنها از دو طریق می‏تواند چنان باشد، زیرا دانشی که برای تملک آن خدا شایسته ‏ترین است دانشی است الهی یا دانشی است که به امور الهی می‏پردازد...».