افکار و آثار ایرج میرزا

ابیاتی از مثنوی زهره و منوچهر :
صبح نتابیده هنوز افتاب وا نشده دیده نرگس ز خواب
تازه گل اتشی مشکبوی شسته ز شبنم به چمن دست و روی
منتظر حوله باد سحر تا که کند خشک بدان روی تر
گفت سلام ای پسر ماه و هور چشم بد از روی نکوی تو دور
ای تو بهین یوه باغ بهی غنچه سرخ چمن فرهی
چین ز سر زلف عروس حیات خال دلاوری رخ کاینات
در چمن حسن ، گل و فاخته سرخ و سفیدی به رخت تاخته
شاخ گلی پا به سر سبزه نه شاخ گلی اندر وسط سبزه به
خواهی گر پنجه به هم افکنم وز دو کف دست رکابی کنم
تا تو نهی بر کف من پای خود گرم کنی در دل من جای خود
یا که بنه پا بر سر دوش من سر بخور از دوش در آغوش من
نرم و سبک روح بیا در برم تات چو سبزه به زمین گسترم

در شعر ایرج اندیشه های مجرد و عرفانی دور از ذهن و نقاط مبهم و تاریک وجود ندارد . سرچشمه افکار او حقایق موجود است با اشکال گوناگون آن او سعی میکند زندگی روزانه ایران معاصر را چنان که هست نمایش دهد . وی به هیچ دسته و حزبی وابسته نیست و خود را از دخالت مستقیم در امور سیاسی بر کنار میدارد . او نه مرد عمل بلکه شاعریست میهن پرست که ملیت خود را از صمیم قلب دوست دارد و نمیتواند شاهد بدبختی های کشور و ملت خود باشد
در اشعار او افکار دموکراتیک خود را به خوبی منعکس کرده درد های جامه را به خوبی نمایش میدهد راز موفقیت او در سادگی و ساده گویی است که او را شاعر شیرین سخن گویند ، ایرج در شعر خود زبان ادیبانه را به زبان متداول عامیانه نزدیگ ساخته و متعهد است که بیانش ساده باشد تا همه مردم آن را بخوانند و بفهمند.