علی و فلسفه الهی

یکی از کتاب های بسیار مهم علامه طباطبایی،کتابی است که در جوانی خویش نوشته است با نام : علی و فلسفه ی الهی
علامه طباطبایی که خود فیلسوفی بزرگ و از طرفی دین شناسی سترگ بود،سعی در آشتی میان فلسفه و دین داشت و همواره می کوشید چراغ فلسفه را روشن نگاه دارد و به عبارت دیگر از دیگران نیز می خواست که راه تعقل در پیش گیرند و از خرافات و مغالطات دوری جویند،و این را حتی دستوری از سوی دین اسلام و پیشوایان آن نیز می دانست.
در ابتدای کتاب علامه چنین می نویسد:
«دین الهى را از فلسفه الهى جدا انگاشتن براستى ستمى بس بزرگ است . . . !
آیا دین جز مجموعه معارف اعتقادى الهى است که از آنها تعبیر به اصول مى شود، و مجموعه معارف دیگر فقهى و اخلاقى است که از آنها تعبیر به فروع مى شود؟
آیا جز این است که پیامبران مردانى بودند که به فرمان الهى جامعه بشرى را به حیات برترین و سعادت حقیقى هدایت مى فرمودند؟
آیا سعادت حقیقى بشر جز این است که با سرمایه خدادادیش که عقل و ادراک است به حقایق معارف آنچنانى که هستند برسد، و بعد از رسیدن بدانها در حیات عملى خود به طریق عدل و استقامت رفتار کند؟
آیا براى انسان در راه تحصیل این معارف چاره اى جز پناه بردن به استدلال و اقامه برهان هست؟
حال که چنین است چگونه بر پیامبران رواست که مردم را بدانچه مى خوانند به صرف شنیدن و پذیرفتن بدون دلیل و بیّنه و برهان بوده باشد با این که روشى مخالف با سرشت انسان و منافى با سرمایه خدادادى اوست؟
انبیا هر چند که از مبدء غیبى استمداد کردند و از پستان وحى ارتضاع نمودند، ولى از افق اعلا و مکانت والاى خود به نحوى تنزل نمودند که به فراخور فهم دیگران سخن گفتند، چنانکه رسول خدا (ص) فرمود:
إنا معاشر الأنبیاء أمرنا أن نکلّم الناس على قدر عقولهم.
و حقیقت این است که در واقع مسلک انبیا دعوت بصریح حق یعنى معارف الهى است که انسان به «شعور فطریش» خواهان رسیدن بدان است.»