فرهنگ قافیه در زبان فارسی

یکی از ترفندهای زیبایی آفرین در کلام ، قافیه است. قافیه کلام را خوش آهنگ و دلنشین می سازد. برای درک اهمیت وجود قافیه در سخن کافی است که قافیه شعری را حذف کنیم و ببینیم تا چه حد از زیبایی آن کاسته می گردد.....

وحیدیان کامیار در مورد کتاب می گوید: زمانی مرحوم پرویز ناتل خانلری در اروپا درباره اوزان شعر فارسی گفته بود که تعداد آن‌ها بیش از 100 وزن است و تعجب تمامی جمع حاضر را برانگیخت؛ چراکه تعداد کل تمام اوزان شعر در زبان‌های اروپایی هم به 100 نمی‌رسد. اما در این کتاب من 600 وزن را در شعر فارسی پیدا و معرفی کرده‌ام. البته توجه داشته باشیم که این تعداد نیز محدود نیست و قابل افزایش است؛ چراکه وزن شعر فارسی زایاست. هجای آخر در یک وزن می‌تواند کوتاه، بلند یا کشیده باشد و قدما هر یک از آن‌ها را چند وزن حساب می‌کردند؛ اما در پژوهشی که انجام داده‌ام موارد این‌چنینی را یک وزن در نظر گرفته‌ام. علاوه بر ارائه توضیحاتی درباره شعر فارسی و پیشینه آن، اوزان آثار تمامی شاعران پیش از رودکی را بر اساس کتاب «شاعران بی دیوان» تا شاعران معاصر بررسی، و مشخص کرده‌ام که این شاعران در هر بحر چه تعداد شعر و در چه قالب‌هایی سروده‌اند. برخی از اوزان شعر کاربرد بیشتر و برخی دیگر کاربرد کمتری دارند. به عنوان مثال معروف‌ترین اوزان متعلق به حافظ است؛ او حدود 40 وزن حافظ بیشتر به کار گرفته است. اما گاهی در یک وزن تنها چند نمونه شعر سروده شده است. سرودن شعر در اوزان شعر فارسی بسیار ساده‌تر از سرودن شعر در اوزان شعر عربی است. این امر به دلیل گستردگی اوزان شعر فارسی است. شاعر وزن را برای سرودن شعر انتخاب نمی‌کند. بلکه شعر با وزن خود در ذهن او شکل می‌یابد. بنابراین دست شاعر در بیان احساس خود در وزن‌های مختلف باز است. این در حالی است که شعر عربی تنها حدود 60 وزن را در برمی‌گیرد. بنابراین شاعر باید تمام عواطف شعری خود را در این 60 وزن بگنجاند. این محدودیت دشواری‌هایی را در پی دارد.


تقی وحیدیان کامیار متولد ۱۳۱۳ در مشهد، محقق، ادیب، زبان‌شناس و دارای دکترای زبان‌شناسی از دانشگاه تهران است. او در دانشگاه‏های شهید چمران(جندی‌شاپور) اهواز و سپس در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس اشتغال داشته و تاکنون چندین کتاب و مقاله، بیشتر در موضوعات عروض و قافیه فارسی و نیز دستور زبان فارسی، از او منتشر شده ‌است.
وی از استادان خود: سیداحمد خراسانی، دکتر غلامحسین یوسفی، دکتر فیاض و دکتر رضایی به نیکی یاد می کنند و آنان را در زمره کسانی معرفی می کند که از آنان بهره ی بیشتری برده است.