حقیقت و افسانه

انتشار کتاب تازه از برتراند راسل حادثه مهم ادبی به شمار می‌آید. «حقیقت و افسانه» به ویژه از آن جهت شایان توجه است که حاوی مقدار زیادی از شرح حال خود نویسنده است صرف نظر از مقالات و داستان‌های کوتاهی که در آن آمده است. این کتاب به چهار بخش تقسیم شده است. بخش نخست شامل شش مقاله است درباره کتاب‌های بزرگی که در جوانی میان سنین پانزده و بیست و یک سالگی راسل را تحت تأثیر قرار داده است. این دوران در زندگانی او زمانی بود که هر کتاب حادثه بزرگی شمرده می‌شد و برای او که نخستین بار بود به سیر آفاق می‌پرداخت و نیز در تکوین و پرورش جهان‌بینی او اهمیت بسیار داشت. نویسندگانی را که برای موضوع بحث خود بر می‌گزیند عبارتند از: شلی، تورگنیف، ایبسن، میلتون، گیبون و چند تن ریاضی‌دان بزرگ. این بخش از آن جهت بسیار دلکش است که سیر تکامل ذهن و اندیشه‌های راسل را روشن می‌سازد. بخش دوم این کتاب شامل مقالاتی است در «سیاست» و در تعلیم و تربیت دو موضوعی که راسل کاملاً صالح است که درباره آنها سخن بگوید. بخش سوم شامل داستانی کوتاه است که اخیراً نوشته و نیز یادداشت‌های جالبی از خواب‌هایی که دیده است که آنها را عیناً به همان صورت که یاد دارد تحریر کرده است. بالاخره بخش آخر درباره صلح و جنگ است که در چند سال اخیر بیش از هر چیز دیگر او را به خود مشغول داشته. «حقیقت و افسانه» کتابی است بسیار مهیج و خواندنی. اما بالاتر از این آنکه خواننده در این کتاب که با زیرکی و شکاکیت که از خصوصیات اندیشه‌های راسل است که تحریر شده فرصتی بدست می‌آورد که بینش ژرفی از ذهن متفکری بزرگ بدست آورد.