یادداشتهای سید محمد طباطبایی از انقلاب مشروطیت ایران

یه کوشش: محمدحسن طباطبایی

آیت‏ اللَّه سید محمد بن صادق طباطبایی در سال ۱۲۲۰ش (۱۲۵۸ ق) در کربلا به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی و مبادی علوم را نزد پدر فرا خواند و سپس در تهران از محضر فیلسوف بزرگ زمان، میرزا ابوالحسن جلوه استفاده کرد. از آن پس راهی عتبات گردید تابه مقام اجتهاد نائل آمد و جزو خواص یارانِ میرزای شیرازی شده، در امور سیاسی، طرف مشورت او قرار گرفت. سید محمد پس از واقعه تحریم تنباکو، از طرف میرزای شیرازی به تهران رفت و به ارشاد و هدایت مردم مشغول شد. پس از چندی، وی دعوت آیت‏اللَّه عبداللَّه بهبهانی را برای مبارزه با دولت پذیرفت و در اعتراض به اعمال دولت، به همراه مردم در حرم حضرت عبدالعظیم تحصُّن کرد. فعالیت آیت‏اللَّه طباطبایی به مرور وسعت یافت تا جایی که به یکی از رهبران اصلی مشروطیت در ایران تبدیل شد. با روی کار آمدن محمدعلی شاه و به توپ بستن مجلس، مدتی به مشهد رفت و پس از فتح تهران به تهران مراجعت کرد. سید محمد طباطبایی با ورود نیروهای روس و انگلیس به ایران، در جریان جنگ جهانی اول به ترکیه رفت و پس از شش ماه به ایران بازگشت. از آن پس در امور سیاسی دخالت نکرد تا این که در ۱۸ دی ماه ۱۲۹۹ ش برابر با ۲۸ ربیع الثانی ۱۳۳۹ ق در ۷۹ سالگی وفات یافت و در حرم عبدالعظیم به خاک سپرده شد. طباطبایی، اندیشه‏ای آزاد و تفکری اصلاح طلبانه داشت و آشنایی وی با سید جمال الدین اسدآبادی، تاثیری شگرف در شکل‏گیری تفکرات او داشت.
این کتاب که در مدت بیش از سه ماه به چاپ دوم رسیده است ، گوشه هایی از وقایع انقلاب مشروطیت ایران را نشان می دهد که به به بهانه ی صدمین سالگرد انقلاب مشروطیت منتشر شده است . سید محمد طباطیایی از بنیانگذاران مشروطیت در ایران است و نقش مهمی در به ثمر رسیدن این انقلاب ایفا کرده است .
دراین کتاب احوالات طباطبایی به نقل از ناظم زاده کرمانی ، کسروی و مورخین دیگر نقل شده است ودرادامه اسنادی ازخدمات علمی ، نامه نگاری های وی به مظفر الدین شاه برای ایجاد اصلاحات ،چگونگی تنظیم نظامنامه ی مجلس شورای ملی ، نخستین مجلس ، به توپ بستن مجلس ، نامه به شاه ژاپن و... ذکر شده است .