تاریخچه شیر و خورشید

تاریخچه «شیر و خورشید» نوشته سید احمد کسروی پژوهشی است تاریخی درباره ریشه، افسانه‌ها و چگونگی تبدیل نشان «شیر و خورشید» به نماد رسمی ایران؛ اثر نخستین‌بار در سال ۱۳۰۹ خورشیدی منتشر شد و در برخی چاپ‌ها همراه با یادداشت‌هایی درباره تاریخچه چپوق و قلیان عرضه شده است.

برگرفته از متن کتاب:
تا آنجا که ما می دانیم تاکنون کسی از ایرانیان یا از ایرانشناسان اروپا و آمریکا درباره شیر و خورشید و چگونگی پیدایش آن و اینکه از کی و چگونه نشان رسمی دولت ایران شده تحقیقی از روی دلیل و گواه ننموده. من از هشت سال پیش توجه بدین موضوع داشته از یکسوی در کتابها بجستجو پرداخته، از سوی دیگر بگردآوردن سکه های کهنه که در این باره از ابزارهای کار است، کوشیده ام و بیاری خدا به نتیجه های سودمندی رسیده ام که اینک برای آگاهی همه بر این صفحه ها می نگارم.
شیر و خورشید را ما از کودکی دیده و هر روز چندبار تماشا می کنیم و ازینرو شگفتی آن از دیده ما بر خاسته. لیکن هرگاه بیگانه هوشمندی ناگهان آنرا دیده و آگاهی یابد که نشان رسمی دولت ماست، در شگفت اندر فرو می ماند.
آن کدام شیر است که دم برانگیخته و شمشیر بدست گرفته خورشید را بریشت می کشد؟ آیا این شکل همچون شکلهای متولوحی یونان در نتیجه افسانه کهنه ای پیدا شده؟ یا فرزانه ای آن را بنام رمز و برای اشاره پاره اندرزهای اجتماعی پدید آورده؟ یا چه مایه و بنیاد دیگری برای پیدایش خود دارد؟... پرسشهایی است که هر بیگانه هوشمند از دیدن شیر و خورشید ما از اندیشه خود گذرانید. و هر گاه بر یکتن ایرانی بر خورد از و نیز می پرسد - او چه داند که حقیقت کار برخود ایرانیان هم پوشیده است...