عبور از عهد پهلوی: در غربت

مشاهدات و خاطرات پروفسور ابوالمجد حجتی

این کتاب سومین (فرجامین جلد) این نوشتار است و از کودتای آمریکا و انگلیس و شاه در بیست و هشتم مرداد ماه ۱۳۳۲ علیه دولت مردم و ملت ایران تا انقلاب را در بر دارد. چند سال نخستین این دوره که نویسنده ی کتاب در ایران بود، در بخشهای فرجامین جلد دوم آمده اند. بنابراین این جلد در ارتباط با سالهایی است که نویسنده در بیرون از ایران می زیسته و آنچه نوشته شده است در ارتباط با رویدادهای اجتماعی در ایران است. این دوره ی استبداد و اختناق یکی از دوره های تیره و تار ملت ایران در درازای تاریخ کهنسال ایران است. فرآیند آنچه انجام شد و پی آمد حکومت شاه آن چنان درخشان و سودمند بودند که به پیشواز انقلاب رفتند و تسلیم آن شدند! با چنان رویدادی شاید به مدرک و برهان و توضیح و شاهدی دیگر برای میزان سودمند بودن آن برنامه ها برای ملت ایران چندان نیازی نباشد. جوجه ها در آخر پاییز شمرده شدند!! در این دوره ی بیست و پنجساله، دوازده نخست وزیر از سوی شاه برگزیده شدند. برای آن کار شاه دیگر نیازی به مجلس فرمایشی و دست نشانده ی خود نداشت و خودش نخست وزیران را به کار می گماشت و برکنار می کرد و خودش می برید و می دوخت و پاره میکردا تنها نخست وزیر آخر نظام، که دستخوش انقلاب شد، خواست که نخست از دو مجلس رای تمایل بگیرد و پس از آن فرمان را دریافت دارد که آن هم کاری بیهوده و بی اساس بود. در آن دو مجلس از سوی ملت نماینده یی برگزیده نشده بود که نمادی از تمایل ملت باشد به جای انحلال آنها و به دادگاه کشاندن گناهکاران آن دو مجلس، رای تمایل با رای اعتماد گرفتن کاری بیهوده و باطل بود و به عروسکهای شاه نوعی مشروعییت تصوری می داد. درازترین دولت سالهای مشروطه در این دوره بود چند تا از کوتاهترین دولتها نیز در این دوره بودند...