تشکیل دولت ملی در ایران

ح‍ک‍وم‍ت آق ق‍وی‍ن‍ل‍و و ظه‍ور دول‍ت ص‍ف‍وی‌

از پیشگفتار:
تشکیل دولت صفویه در ایران یکی از مهمترین وقایع تاریخ مملکت و ملت ایران به طور خاص و آسیای غربی به طور عام است. پس از ظهور دین مبین اسلام و انقراض دولت ساسانی، ملت و مملکت ایران در حدود نهصد سال از وحدت سیاسی و ملی محروم بود ایران در حدود دویست سال از هر جهت تابع خلافت بزرگ اسلامی بود و حکام و عمال آن مستقیماً از مدینه و کوفه و دمشق و بغداد تعیین می شدند. پس از تجزیه خلافت عباسی، ولایات ایران تابع حکام مستقل محلی بودند. تسلط ترکان سلجوقی و ایلخانان مغولی و تیموربان و امرای بزرگ قره قوینلو و آق قوینلو بر سرتاسر ایران و یا قسمت اعظم آن فقط به عنوان تسلط این اقوام بر این سرزمین تلقی می شود نه یک حکومت ملی خاص با وحدت سیاسی خاص.
قدرت جهانی شدن خلافت عثمانی در قرن نهم و تسلط تدریجی آن بر سرتاسر آسیای صغیر و بالکان و سوریه گسترش آن را به سوی شرق و به سوی ایران نوید می داد و ظاهراً مانعی معنوی و سیاسی برای این گسترش دیده نمی شد. ایرانیان که متدین به دین اسلام و مذهب اهل سنت و جماعت بودند، مانعی در راه اطاعت از یک مرکز سیاسی که خود را پرچمدار اسلام و حامی حرمین شریفین میخواند نمی دیدند و به هر حال حکومت قوی یک دولت بزرگ اسلامی بهتر از حکام قبیله ای بود که اهداف و آمالشان از حمد جمع مال و عصب املاک مردم تجاوز نمی کرد...