عملیات در ایران (جنگ جهانی اول ۱۹۱۹ - ۱۹۱۴)

از پیشگفتار مترجم:
تاریخ ایران در جنگ جهانی اول از جمله مواردی است که با توجه به اهمیت داخلی و خارجی این ماجرا هنوز بررسی شایسته ای از آن به عمل نیامده است. از لحاظ منابع داخلی جز پاره ای خاطرات شخصی و گزارشهای پراکنده رسمی ماخذ دیگری در دست نیست. منابع منتشر شده خارجی نیز کم و بیش وضعی مشابه داشتند و تنها در سالهای اخیر است که تحولاتی در این زمینه بوجود آمده است. در زمینه منابع انگلیسی زبان میتوان به انتشار کتاب روابط ایران و انگلیس در طول جنگ جهانی اول در سال ۱۱۹۸۴ اشاره کرد که بیشتر جوانب سیاسی امر را مورد بررسی قرار داده و هنوز به فارسی ترجمه نشده است و کتاب عملیات در ایران که اینک ترجمه آن ارائه می گردد.
در حقیقت کتاب اخیرالذکر می بایست سالها پیش از این یعنی در سال ۱۹۲۹ در معرض استفاده عموم قرار می گرفت ولی همانگونه که در پیشگفتار دکتر بیلیس به تفصیل توضیح داده شده است، بنا به مصالح سیاسی وقت، مقامات انگلیسی مانع از انتشار آن شدند و اینک پس از حدود شصت سال اجازه انتشار می یابد.
عملیات در ایران بیش از هر چیز یک کتاب نظامی است و اصولاً برای ثبت و انتقال تجارب نظامی بریتانیا در ایران جنگ جهانی اول و برای آموزش نسلهای بعدی نظامیان بریتانیا نگاشته شده است ولی ارزش آن برای ما در درجه اول ارزشی است تاریخی؛ چرا که روایتی است نو و ناگفته از سرگذشت ایران در این دوران پر تلاطم. سالیان سال است که روایت ژنرال سرپرسی سایکس فرمانده پلیس جنوب از این تحولات بر کل تحقیقات و بررسیهای مربوط به این دوران سنگینی می کند. در حالی که در درجه اول ابعاد دخالت نظامی بریتانیا در ایران به مراتب گسترده تر از تجارب شخصی سایکس بود و از این گذشته حتی در محدوده عملکرد پلیس جنوب نیز در روایت سایکس از این ماجرا تردیدهای فراوانی پیش آمده است. انتشار رساله سودمند خانم فلوریدا سفیری تحت عنوان پلیس جنوب تا حدودی حالت انحصاری روایت سایکس را درهم شکست و اینک با انتشار این کتاب روشن می شود که حتی از بدو کار نیز کل عملکرد او از سوی برخی از مقامات انگلیسی زیر سوال بوده و برای سلب اختیارات او تلاشهای فراوانی مبذول شد که مالاً به نتیجه رسید. یکی از مهمترین بخشهای این کتاب شرح عملیات نظامی و سیاسی بریتانیا در شرق ایران است که تاکنون منبع جامعی در این باب به زبان فارسی وجود نداشت...