دبیران اول حزب توده

تدوین: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات

چپ در ایران به روایت اسناد ساواک - کتاب هفتم

از مقدمه:
با اشغال ایران از سوی نیروهای متفقین در سال (۱۳۲۰ ه.ش) حیات سیاسی کشور وارد مرحله تازه ای گشت و بیست سال حکومت دیکتاتوری رضاخان به یک باره فرو ریخت و وی مجبور به استعفا و خروج از کشور شد. با توافق متفقین پسرش «محمدرضا»، بی آن که بتواند قدرت و اقتدار پدر را به ارث برد، بر تخت سلطنت جای گرفت. با پایان یافتن دوران سیاه استبداد رضاخانی و افزایش روحیه آزادی خواهی و نفی دیکتاتوری در مردم، نیروهای وابسته به دربار و دیکتاتوری حاکم تاحدودی عرصه را بر خویش تنگ یافته و احساس ناامنی می کردند؛ بر این اساس حتی عوامل کارگزاران و مجریان دستگاه استبدادی سابق نیز خود را ناگزیر دیدند که قلم و سخن خویش را در افشاء و مذمت سیاه کاریهای سابق به کار بندند. با این اوصاف دربار دیگر مانند گذشته مرکز اقتدار و سلطه کامل و بلامنازع بر کشور نبود، شیرازه امور از هم پاشیده و کشور در یک حالت از هم گسیختگی و آشفتگی به سر می برد.
ورود متفقین به ایران اثرات عمیق و دراز مدتی بر حیات سیاسی و اجتماعی کشور بر جای نهاد به طوری که می توان از آن به عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر کشورمان یاد کرد؛ خصوصاً حوادث تاریخی دوران دوازده ساله «بین شهریور ۱۳۲۰ تا کودتای ننگین بیست و هشت مرداد ۱۳۳۲» تحت تاثیر مستقیم این رویداد شکل گرفته است سه دولت آمریکا، انگلیس و شوروی که در طول جنگ جهانی دوم نیروهایشان را به ایران وارد کرده بودند چه در طول جنگ و اشغال کشور و چه پس از پایان آن، نفوذ مستقیم و یا غیر مستقیم خود را در تمامی حوادث این دوره اعمال کردند. در واقع تاریخ این دوره صحنه رقابت کشمکش و یا سازش این سه دولت و همچنین عوامل و نیروهای سیاسی داخلی وابسته به آنها است. عمده احزابی که پس از فرو ریختن دیکتاتوری رضاخان در ایران شکل گرفتند نیز به یکی از این سه قدرت جهانی وابسته بودند و از سوی آنها حمایت و تغذیه می شدند...