روابط ایران و شوروی

تدوین: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات

چپ در ایران به روایت اسناد ساواک - کتاب هشتم

از متن کتاب:
در جلد اول (عنکبوت سرخ) ملاحظه شد که امپراطوری شوروی (سابق) از همان ابتدای ظهور یا تز «انقلاب جهانی کارگری» تلاش گسترده ای را برای تحقق آرمانهای کمونیستی در سراسر جهان آغاز کرد. از جمله مناطقی که برای زمامداران کشور پهناور روسیه طی سده های گذشته یعنی هم در زمان حکومت تزارها و هم پس از ظهور کمونیستها از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. تسلط و کنترل بر سرزمین ایران بود.
مبنای بنیادین رفتار تزارهای روسیه وصیت منسوب به پطر کبیر مبنی بر «ضرورت دسترسی به آیهای گرم خلیج فارس» از طریق ایران بود. وقابع بعدی در روابط فیمابین ایران و روسیه ظاهراً موید این واقعیت است. وقوع چند جنگ بین ایران و روسیه تزاری، تحمیل قرارداد گلستان در سال ۱۸۱۳، و متعاقب آن قرارداد ترکمانچای در ۱۸۲۸ که به موجب آنها بخشهای عظیمی از خاک کشورمان تجزیه و به روسیه ملحق شد، توافق محرمانه روسیه و انگلیس در ۱۹۰۷ میلادی و تقسیم ایران بین دو کشور مذکور نیز، اقدام های دیگری بود که مستقیماً و به وضوح نیات و مقاصد تزارها را در به زیر سلطه در آوردن ایران به نمایش می گذاشت.
این وقایع، خاطره تلخی بر ذهن و روح ملت ایران داشت که در دهه های بعد همچنان به عنوان نقاط تاریکی از آن باد می شد. با اینحال برخی از نویسندگان معاصر روس تبار روسیه وصیت منسوب به پطر کبیر را کذب و ناشی از هراس اروپائیان از قدرت رو به توسعه روسیه می دانند. لیکن وقایع یادشده به قدری گویا هستند که نیازی به اثبات و ارایه دلایل بیشتر نمی باشد...