معادله پیچیدگی و میان رشتگی

کتاب حاضر عنوان شماره ۲ از مجموعه‌ای ۹ جلدی موسوم به سری «دانش ترکیبی» است که به منظور معرفی گفتمان کل نگری و رویکرد میان‌رشته ای توسط منصور متین ترجمه یا تالیف شده اند. موضوع آن رابطه «میان‌رشتگی» و «مباحث پیچیدگی» است که در کانون «تفکر سیستمی» با هم پیوند روش‌شناختی پیدا می‌کنند. البته، اگر خواننده محترم عنوان شماره ۱ از همین مجموعه، یعنی کتاب «کل‌گرایی و کل‌نگری» را نیز مطالعه نماید، مطالعه این کتاب و کتابهای بعدی راحت تر خواهد بود.

در بخش اول کتاب، کلیاتی درباره معادله فرضی پیچیدگی و میان‌رشتگی آمده است. محور اصلی این بخش مقاله‌ای از خانم جولی تامپسون کلاین با عنوان پیچیدگی و میان‌رشتگی (۲۰۰۶) است که دید جامعی از روند تغییرات اخیر در دنیای علم و علل گرایش به شیوه‌های جدید پژوهش را به خواننده می‌دهد.

بخش دوم کتاب به نحوی وارد یک چارچوب درون علمی شده است تا فرآیند تحقیق میان‌رشته‌ای را در یک قالب کل‌گرایانه که همان مقوله سیستم و مشخصاً نظریه سیستم‌های پیچیده است بررسی نماید. البته، این دیدگاه از نگارنده نیست. بلکه بر اساس برداشت عینیت‌گرایانه و عمل‌گرایانه‌ای است که بر فضای فکری انجمن مطالعات میان‌رشته‌ای ایالات متحده (AIS) حاکم است. در واقع، نویسنده به بررسی نظریه‌ای از ویلیام نیویل (۲۰۰۱) همت گماشته است که با الهام از علوم پیچیدگی به ارائه سرمشق برای فرآیند میان‌رشته‌ایِ تولید دانش می‌پردازد.

بخش سوم کتاب مجدداً به یک نظرگاه برون‌علمی صعود می‌کند. این بخش با بررسی مختصری از قابلیت چند نظریه متعلق به «مباحث پیچیدگی» مانند نظریه آشوب، بازی‌ها و نوپیدایی آغاز می‌شود که می‌توانند ذهن خواننده را نسبت به مدل‌های مختلف قابل تصور از شکل‌گیری فرآیندهای میان‌رشته‌ای جلب نمایند.