ایران صفوی از دیدگاه سفرنامه های اروپائیان

پژوهشی در روابط سیاسی و اقتصادی ایران - (۱۵۰۲ - ۱۷۲۲)

از پیشگفتار:
در زمان اسماعیل اول در سده شانزدهم که ایران دوباره به صورت یک قدرت سیاسی درآمده و قویترین رقیب امپراتوری عثمانی شده بود، علاقه سیاسی و علمی اروپائیان مجدداً متوجه قلمرو صوفی - آنچه که دولت صفویان در غرب نامیده می شد گردید.
قدرتهای استعماری که در هندوستان عربستان و خلیج فارس مستقر بودند، خود را مجبور میدیدند که روابطی با شاه ایران برقرار کنند. برای جهان دانشمندان انساندوست اروپا، از جانبی گزارشهای عهد باستان مربوط به ایران تاحدی روشن بود، اما آنان تشویق می شدند که مطالب گذشته را با گزارشهای صحیح جدید نیز مطالعه کنند. تمایل سبک باروک به ادبیات آموزشی و محاوره ای، تحت شرایطی، جایی - برای سفرنامه که امروزه به بهترین منابع درباره اوضاع ایران در عصر صفوی تعلق دارند - باز کرد. علاوه بر آن، این گزارشها تصویر ایران را از دیدگاه غربیها تا به امروز، همان گونه که همواره آشکار کرده است، مشخص می سازد.
هدف این پژوهش بررسی این امر است که تا چه حد تصویری واقعی از ایران ارائه شده است و آیا چه مطالبی از آن صحت دارد و یا در آن زمان اشتباه درک شده است و یا اینکه چه نقشی اروپائیان و یا نمایندگان آنان در زمان بین دوران اصلاح طلبی و روشنگری در سرزمین ایران - دشمن موروثی امپراتوری متجاوز ترک - بازی می کردند. اگر ما به سفرنامه ها توجه کنیم فوراً مشخص می‌شود که سفر به ایران به دلایل مختلفی صورت گرفته است و از این رو در گزارشهای سیاحان علایق کاملاً متفاوتی نهفته است...