زینه المدایح: شرح قصیده فرزدق در مدح امام سجاد

به اهتمام: محمدعلی خزانه دارلو
از مقدمه کتاب:
بیش از سیزده قرن است که از واقعه استلام حجر الاسود توسط امام سجاد (ع) و تجاهل هشام بن عبدالملک و شعر ابو فراس همام بن غالب ملقب به فرزدق (متوفی ۱۱۰ یا ۱۱۱ یا ۱۱۲ یا ۱۱۴ یا ۱۲۰ ه. ق.) می گذرد. اجمال واقعه بدین قرار است هشام در مراسم حج به دلیل ازدحام مردم موفق بــه استلام حجر نشد پس گوشه ای بر بلندی نشست و مردم را نظاره کرد در این هنگام امام سجاد (ع) را دید که مردم به احترام راه را برای ایشان باز میکنند و تقبیل حجر برای امام به سهولت انجام شد. هشام در پاسخ به سؤال یکی از شامیان که همراه او بود، نسبت به شناسایی امام تجاهل میکند فرزدق - شاعر دربار اموی - دچار احساسات شده ابیاتی در معرفی امام انشاد می نماید.
اینکه فرزدق در مدح و منقبت امام این ابیات را سروده و یا اینکه در برابر سؤال «من هذا؟» به عنوان یک نفر مطلع قصد معرفی داشته است قضاوت ما متفاوت می شود به علاوه اینکه اصل واقعه و حوادث بعد از آن به نحوی شفاف به دست ما نرسیده است و حد دخالت راویان در نقل حادثه برای ما معلوم نیست؛ همچنین تعداد ابیات بر ما روشن نیست. شارح قصیده فرزدق به تفاوت تعداد ابیات اشاره کرده گوید: قصیده سی و یک بیت و به روایتی ۳۶ بیت است؛ (ص ۸ کتاب حاضر) ولی خودش ۴۲ بیت را شرح می کند. در دیوان فرزدق یک قطعه شش بیتی - از همین ابیات مدح - است که در بعضی نسخه های دیوان عنوان ممدوح را نیز ندارد ظاهراً تا میانه قرن چهارم کسی به این قطعه توجهی خاص نمیکرد اما از میانه قرن چهارم مورد اعتنا واقع شده است...