قمار عاشقانه

این کتاب مجموعه ای از مقالات (در اصل مجموعه ای از سخنرانی ها و گفتگوهای دکتر سروش در کلاس ها و جلسات ایشان ، زمانی که هنوز کلاس و جلسه ای داشتند) دکتر سروش درباره مولانا و برخورد او با شمس و... است. مقالات به نکات ظریف و ناگفته ای در شناخت شخصیت مولانا و شمس تبریزی اشاره می کنند. در مقاله ای تحت عنوان «موسی و شبان و رازهای پنهان» به نکاتی تازه درباره داستان معروف موسی و شبان می پردازد و جنبه های مختلف آن را بررسی می کند.
سروش در قمار عاشقانه به شرح زندگانی و سلوک معنوی مولانا می‌پردازد، دراین کتاب، وی با قلمی تحلیلگرانه به تشریح مقاطع معرفتی مولانا در طی زندگانی‌اش می‌پردازد. آن‌چنان که نویسنده «زاهد با ترس» و «سجاده‌نشین باوقار» و «شیخ زیرک» و «مرده گریان» و «شمع جمع منبلان» قصه را پس از «طلوع شمس عشق» در «افق اقبالش»، «زنده‌ای خندان»، «عاشقی پران»، «یوسفی یوسف‌زاینده» و «آفتابی بی‌سایه» وصف می‌کند و او را به توصیف خودِ مولانا، قمارباز عاشق می‌خواند.
سروش در این کتاب، درمورد دیدار مولوی با شمس، به تفصیل سخن برده‌است، به صورت اجمالی از دیدگاه او شمس مولانا را از قیدها بری و از بندها رها می‌کند و او را آزاد می‌کند.