آیین دادرسی جرایم مواد مخدر

بشر از حدود ۹۰۰۰ سال قبل از وجود یک ماده مخدر قوی در خشخاش آگاه بوده و در لوح‌های گِلی سومِریان به عنوان یک گیاه شادی بخش نام برده شده است. حدود ۴۰۰۰ سال قبل نیز احتمال‌های تریاک در چین رایج بوده است و در مورد ورود مواد مخدر در ایران افعال‌های نسبتاً متفاوتی داده شده است از جمله:
۱-گروهی(ورود مواد مخدر) را به حمله چنگیزخان نسبت داده اند.
۲-عده‌ای (ورود مواد مخدر) را منسوب به سربازان نادر شاه افشار پس از لشکر کشی او به هندوستان می‌دانند.
۳-برخی معتقدند تریاک در قرن اول هجری از مصر و عربستان به ایران آمد و متداول شد.
نقل است اولین کسی که در ایرن تریاک مصرف نمود سفیر هندوستان در دربار شاه عباس صفوی بود که تریاک را با توتون مخلوط کرده و با چُپق تدخین می‌کرده است. در زمان سلطنت قاجار نیز کشیدن تریاک یکی از وسایل تجمل دربار بود و به دلیل گرانی قیمت و کمیاب بودن، مورد استفاده طبقات ثروتمندان و اشراف بود. ادامه وضعیت در جامعه ما تا سال ۱۳۰۰ هجری شمسی کار را به جایی رساند که کشت خشخاش و حتی اعتیاد به مواد مخدر و استعمال آن در ملاء عام نه تنها جرم به شمار نمی رفت بلکه قُبح اجتماعی و اخلاقی آن به ویژه نزد اشراف و زمین داران فرو ریخت و هزاران هکتار از اراضی ایران زیر کشت خشخاش رفت.
مبحث نخست: فلسفه دادرسی اختصاصی جرایم مواد مخدر در نظام حقوقی کشور
شیوع مواد مخدر و روان گردان در جامعه و نگرانی‌های ناشی از گسترش و قاچاق آن مسئولان امر را به فکر تشدید مبارزه با کلیه‌ی فعالیت‌های مرتبط با مواد مخدر مذکور کرد، قانون مبارزه با مواد مخدر در تاریخ ۱۷/۸/۱۳۷۶ به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید و اصلاحات آن در تاریخ ۹/۵/۱۳۸۹ تصویب شد و مواد روان گردان از حیث شکلی و ماهوی مشمول مقررات مواد مخدر شد، همچنین انواع مواد مخدر صنعتی در ماده ۸ قانون معنونه احصاء شده است. آسان بودن تهیه مواد اولیه وکم بودن قیمت، مقدور بودن تولید آنها، ناآشنایی کامل نیروهای مبارزه کننده با این تولیدات از جمله علل شیوع و گسترش مواد مخدر صنعتی در کنار مواد مخدر سنتی می‌باشد.
مبحث دوم: تاریخچه دادرسی اختصاصی جرایم مواد مخدر در نظام حقوقی کشور
مواد مخدر به عنوان یکی از موضوعات نگران کننده جامعه ایرانی بلافاصله پس از جنبش مشروطه و قانون خواهی مورد توجه قانونگذار قرار گرفت به گونه‌ای که یک سال پس از مشروطه در قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام مصوب ۲۷/۹/۱۲۸۶ مقرر شد که کسانی که تریاک استفاده می‌کنند نمی توانند به عنوان مامور نظمیه انتخاب گردند .با این حال استعمال یا قاچاق مواد مخدر جرم به شمار نمی رفت وحتی در سال ۱۲۸۹ که قانون تحدید تریاک به تصویب رسید باز هم نمی توان اثری از جرم انگاری در این زمینه یافت. در یک نگاه کلی تاریخچه قانونگذاری مواد مخدر از سال ۱۲۸۹ هجری شمسی تا کنون حدودا ۷۲ مورد اعم از قانون، تصویب نامه، آیین‌نامه و نظام‌نامه بوده است. سیاست جنایی تقنینی در برخورد با مواد مخدر طی سالهای قبل و بعد از انقلاب در ایران حاکی از آزادی کامل کشت خشخاش، انحصار دولتی و ممنوعیت کامل کشت خشخاش فراز و نشیب‌های زیادی شناخته است.
الف-تاریخچه قانون گذاری مواد مخدر پیش از انقلاب