قانون صدور چک جدید

قانون صدور چک
( مصوب ۱۱/۸/۱۳۵۵ با اصلاحات مصوب ۱۱/۸/۱۳۷۲ و ۲/۶/۱۳۸۲ و ۱۳/۸/۱۳۹۷ )

ماده ۱: (الحاقی ۱۳۷۲٫۸٫۱۱) انواع چک عبارتند از:
۱. چک عادی، چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.
۲. چک تایید شده، چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت وجه آن تایید می‌شود.
۳. چک تضمین‌شده، چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌شود.
۴. چک مسافرتی، چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هریک از شعب آن بانک توسط نمایندگان و کارگزارن آن پرداخت می‌گردد.
تبصره: ( الحاقی ۱۳/۸/۱۳۹۷ ) - قوانین و مقررات مرتبط با چک حسب مورد , راجع به چکهایی که به شکل الکترونیکی ( داده پیام ) صادر میشوند نیز لازم الرعایه است . بانک مرکزی مکلف است ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجراء شدن این قانون , اقدامات لازم در خصوص چکهای الکترونیکی (داده پیام) را انجام داده و دستور العمل های لازم را صادر نماید.
ماده ۲: چک‌‌های صادر عهده بانک‌هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا میشوند همچنین شعب آنها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم‌الاجرا است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل یا به هر دلیل دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد می‌تواند طبق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول نماید.
برای صدور اجراییه دارنده چک باید عین چک و گواهی‌نامه مذکور در ماده ۴ و یا گواهی‌‌نامه مندرج در ماده ۵ را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید.
اجراء ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می‌کند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد.
دارنده چک اعم از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت‌نویسی شده یا حامل چک (در مورد چک‌های در وجه حامل) یا قائم مقام قانونی آنان.
تبصره: (الحاقی ۱۳۷۶٫۳٫۱۰) مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام) دارنده چک می‌تواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه‌های وارد شده که مستقیما و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از آنکه قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید. در صورتی که دارنده چک جبران خسارت و هزینه‌های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم تقدیم نماید.

ماده ۳: (اصلاحی ۱۳۸۲٫۶٫۲) صادرکننده چک باید در تاریخ مندرج در آن معادل مبلغ مذکور در بانک محال علیه وجه نقد داشته باشد و نباید تمام یا قسمتی از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده، به صورتی از بانک خارج نماید یا دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد و نیز نباید چک را به صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی از قبیل عدم مطابقت امضا یا قلم خوردگی در متن چک، یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن از پرداخت وجه چک خودداری نماید.
هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد، بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

ماده ۳ مکرر: (الحاقی ۱۳۸۲٫۶٫۲) چک فقط در تاریح مندرج در آن و با پس از تاریخ مذکور قابل وصول از بانک خواهد بود.

ماده ۴ الحاقی: ( ۱۳/۸/۱۳۹۷ ) هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده ( ۳ ) پرداخت نگردد , بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فوراً غیرقابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه ای که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد , علت یا علل عدم پرداخت را صریحاً قید و آن را امضاء و مهر و به متقاضی تسلیم نماید . به گواهینامه فاقد کد رهگیری و فاقد مهر شخص حقوقی در مراجع قضایی و ثبتی ترتیب اثر داده نمیشود . در برگ مزبور باید مطابقت یا عدم مطابقت امضای صادر کننده با نمونه امضای موجود در بانک ( در حدود عرف بانکداری ) از طرف بانک گواهی شود . بانک مکلف است به منظور اطلاع صادرکننده چک , فوراً نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است , ارسال دارد . در برگ مزبور باید نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک نیز قید گردد .
ماده ۵ الحاقی: ( ۱۳/۸/۱۳۹۷ ) در صورتیکه موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد , به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک , آن را به بانک تسلیم نماید . بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فوراً کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه ای با مشخصات مذکور در ماده قبل , آن را به متقاضی تحویل دهد . به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضایی و ثبتی ترتیب اثر داده نمیشود.
چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده , بی محل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک , جانشین اصل چک میشود . در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید .

ماده ۵ مکرر: ( الحاقی ) ۱۳/۸/۱۳۹۷ بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی , این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک ها و مؤسسات اعتباری اطلاع میدهد , پس از گذشت بیست و چهار ساعت کلیه بانکها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا هنگام رفع سوءاثر از چک , اقدامات زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال نمایند :
الف - عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید ;
ب - مسدود کردن وجوه کلیه حسابها و کارتهای بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی ;
ج - عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه های ارزی یا ریالی ;
د - عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی .
تبصره ۱ - چنانچه اعمال محدودیت های مذکور در بندهای ( الف ),( ج ) و ( د ) در خصوص بنگاههای اقتصادی با توجه به شرایط , اوضاع و احوال اقتصادی موجب اخلال در امنیت اقتصادی استان مربوط شود , به تشخیص شورای تأمین استان موارد بع مدت یکسال به حالت تعلیق در میآید . آیین نامه اجرایی این تبصره با در نظر گرفتن معیارهایی مانند میزان تولید و صادرات بنگاه و تعداد افراد شاغل در آن ظرف سه ماه از لازم الاجراء شدن این قانون به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی به تصویب هیأت وزیران میرسد .
تبصره ۲ - در صورتی که چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادر شود , اقدامات موضوع این ماده علاوه بر صاحب حساب , در مورد وکیل یا نماینده نیز اعمال میشود مگر اینکه در مرجع قضایی صالح اثبات نماید عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی او است . بانکها مکلفند به هنگام صدور گواهینامه عدم پرداخت , در صورتیکه چک به نمایندگی صادر شده باشد , مشخصات نماینده را نیز در گواهینامه مذکور درج نمایند .
تبصره ۳ - در هر یک از موارد زیر , بانک مکلف است مراتب را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعلان کند تا فوراً و به صورت برخط از چک رفع سوءاثر شود :
الف - واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محالٌ علیه و ارائه در خواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یکسال , ظرف مدت سه روز واریز مبلغ را به شیوه ای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند .
ب - ارائه لاشه چک به بانک محالٌ علیه .
ج - ارائه رضایت نامه رسمی ( تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی ) از دارنده چک یا نامه رسمی ازشخص حقوقی دولتی یا عمومی غیردولتی دارنده چک.
د -ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک .
ه - ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمع صاحب حساب در خصوص چک .
و - سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده .