ساختار محله ای و ترس از بزه دیدگی

جرم رفتاری است ضد اجتماعی که به سبب ایجاد اخلال در نظم عمومی، اقامه دعوی علیه مرتکب آن را موجب می گردد. در گذشته های دور و در دوران دادگستری خصوصی، در اغلب موارد، زیان وارده به جامعه از خساراتی که متوجه مجنی علیه می گردید قابل تفکیک نبود به همین دلیل نیز دو دعوی عمومی و خصوصی و به تبع آنها، دو روش مختلف رسیدگی به دعاوی کیفری و حقوقی وجود نداشته است. با گذشت زمان و تحول جوامع و خروج آنها از حالت قبیله¬ای و عشیره ای و به دیگر سخن، تشکیل دولت و تشخیص و تسجیل منافع عمومی، زیان وارده بر جامعه، از خساراتی که ممکن است بر اثر ارتکاب جرم به شهروندان وارد شود جدا و اعلام جرم نه فقط حق مجنی علیه بلکه حقو تکلیفی برای سایر افراد جامعه تلقی شد و تقیب بزهکاران بر عهده دولت قرار گرفت.
امروزه ترس از بزه دیدگی به عنوان یک مشکل بسیار مهم اجتماعی توسط دانشگاه ها، رسانه ها و مهمتر از همه توسط جامعه پذیرفته شده است. جامعه بی جرم امکان ناپذیر است. پس همواره میزانی ترس از بزه دیدگی در جامعه وجود دارد، همچنین تحقیقات صورت گرفته در این حوزه مطالعاتی نشان داده اند که ترس از بزه دیدگی در دهه های اخیر در میان افراد جامعه افزایش یافته است و جرمشناساندر نتایج پژوهش های خود به این نکته اشاره کرده اند که ترس از بزه دیدگی مشکل بسیار بزرگتری از خود جرم می باشد. لذا مطالعات آسیب شناسی اجتماعی در زمینه جرم به سمت ترس از بزه دیدگی کشیده شده اند، زیرا ترس آشکارترین واکنش اجتماعی به جرم است که عواقب آن در جامعه و تعاملات اجتماعی بسیار شایع و شدید می باشد و در مقایسه با آسیب هایی که به طور مستقیم از جرائم ایجاد می شوند، با پیچیدگی بسیار کمتری قابل پیگیری و مطالعه است. حال باید به این نکته اشاره داشت که در زندگی اجتماعی ترس از قربانی شدن افراد را ترغیب می نماید تا رفتارهای نامتعرف و غیر معمولی را جهت گریز از آن به نمایش بگذارند و یا از رفتن به مکان های خاص و ارتباط با افراد دیگر جامعه به منظور کاهش قربانی شدن، اجتناب کنند. بدین ترتیب هنگامیکه ترس از بزه دیدگی در جامعه ای افزایش یابد، سایر مسائل رفاهی و مواهب مادی و معنوی آن جامعه نیز به خطر خواهد افتاد. در چنین محیطی دیگر امکان زندگی شاداب، رفاه و پیشبرد هدف های اجتماعی وجود نخواهد داشت.
ساختار محله¬ای شـهرها فارغ از داشتن فضایی کالبدی و فیزیکی، دربرگیرنده محیطی اجتماعی هستند که فرصت‌های ارتباطی و مشارکت فعالانه را برای سـایر شهروندان در عرصه‌های اجتماعی مهیا نموده و از این طریق زمینه را برای بسط جامعه مدنی فـراهم می‌نمایند. البته این دو بخش یعـنی فـضای کالبدی و فضای اجتماعی شهر از هم جدا نبوده و تأثیری دوطرفه بر هم دارند، به گونه‌ای که هم می‌توانند در جهت تقویت و هم‌افزایی کیفی و کمی یکدیگر عمل نمایند و هم برعکس ممکن است موجب تـحدید هر دو طرف شوند. بدین معنا، فضاهای شهری مکان‌هایی هستند که به عموم شهروندان تعلق داشته، منحصر به جنبه کالبدی و فیزیکی نبوده و درحقیقت با حضور انسان و فعالیت او معنا می‌یابند. ترس از بزه دیدگی یـا قـربانی‌شدن از جـمله مقولاتی است که در مباحث مربوط به جرم و شهر مورد توجه مکاتب و صاحب‌نظران مختلف قرار گرفته است. یکی از عوامل محدودکننده‌ی فضاهای عمومی و سلختار محله ای شهر، بـرآوردی اسـت کـه شـهروندان از مـیزان امنیت موجود در این فضاها دارند. اگر نتیجه برآورد افراد از وضعیت امنیت فضایی شهری منفی باشد آنها دچار نوعی ترس و بزه دیدگی می‌شوند که مانع حضور آنها در عرصه‌ی عمومی مـی‌گردد و یا اینکه آنها را مجهز به استراتژ‌ی‌ها و تاکتیک‌هایی برای مدیریت و استفاده از فضای عمومی شهری می‌نماید. نکته‌ی دیگر اینکه در بین اقلیت‌ها به‌ویژه در بین زنان نسبت به مردها در اکثر جوامع تفاوت معناداری در مـیزان تـرس از بزه دیدگی وجود دارد که به تبع آن میزان استفاده و حضور در فضاهای عمومی شهری نیز متفاوت خواهد بود. در واقع ترس از جنایت، اعتماد به نفس بعضی زنان را کاهش داده و دسترسی آنها به فـضای عـمومی را محدود می‌کند. از نظر بسیاری از محققان، ترس از بزه دیدگی به طور خاص مسئله ای است شهری که نوع و ساختار محله ای تأثیر بسزایی در آن دارد. از آنجا که شهرستان های کشور به لحاظ آمار جرم و بزه¬دیدگی از شهرهای جرم خیز محسوب می¬شود، ساختار محله¬ای می تواند تأثیر فراوانی در قربانی شدن و ترس از بزه¬دیدگی افراد داشته باشد، با این تفاسیر می توان در نظر داشت که پژوهش حاضر با طرح این سؤال اساسی به نگارش درآمده است که، ساختار محله¬ای تا چه اندازه می¬تواند در بزه¬ گی و قربانی شدن افراد مؤثر باشد؟