سیر تکاملی حقوق اسرای جنگی در اسلام و حقوق بین الملل

انسان ذاتاَ موجودی جمعی و عنصر وجودی‌‌اش از علاقه و غریز ساخته شده است و این علایق و غرایز مبنی بر بزرگی و برتری جویی عاملی برای سوق دادن در جهت شکل‌‌گیری نزاع و جنگ می‌‌باشد که این نزاعات و درگیری‌‌ها خود باعث اسیر شدن تعدادی از اشخاص می‌‌شود که تحت عنوان اسیر جنگی به آنها اطلاق می گردد و در عصر جدید هم با توجه به تحولاتی که در عرصه حکومت و مداخله دول در امور داخلی بوجود آمده است. مسئله زندانیان جنگی یا به عبارتی اسرای جنگی از آن مستثنی نمانده است به طوری که یک سلسله قوانین و مقررات هم در عرصه داخلی و هم در سطح بین‌‌الملل به صورت کنوانسیون‌‌های الزام آور تنظیم گردیده است که دولت‌‌ها ملزم به تبعیت از آن می‌‌باشند و در اغیر این صورت تبعات متعددی از جمله واکنش جامعه جهانی را به دنبال دارد. با توجه به تحولات تاریخی و دگرگونی‌‌های گسترده حقوقی و قانونی که در زمینه مختلف صورت گرفته است بحث اسیران جنگی و حقوق و تکالیف آنها پس از فراز و نشیب‌‌های تاریخی در سال‌‌های ۱۹۰۷، ۱۹۲۷، ۱۹۸۲ به صورت گسترده و با حضور اکثر کشورهای جامعه جهانی تعریف و وظایف و اختیارات و همچنین قوانین و مقررات ناظر بر اسیران جنگی تدوین و لازم-الاجراء گردیده است و در این پژوهش برآنیم که حقوق اسرای جنگی را هم در حقوق اسلامی و هم در قوانین بین‌‌الملل مورد بررسی و تحقیق قرار دهیم.
مساله جنگ یکی از مهم ترین مظاهر زندگی ملل می باشد و ابزاری است برای رسیدن به هدف هایی که برخی از کشورها مبتنی بر حقوق بین الملل جلوه می دهند. جنگ آخرین حربه حل اختلافات و از جمله مکانیسم هایی است که در روابط خارجی دولت ها برای رسیدن به اهداف سیاسی خارجی بکار برده می شود. بنابراین تفکر پیرامون جنگ و یکی از موضوعات مهم مربوط به آن یعنی " اسیران جنگی " از قدیم توجه محققین و تئوریسین های علوم سیاسی و حقوقی را به خود جلب کرده است.یکی از نتایج اجتناب ناپذیر پدیده ی جنگ ، "اسارت" و "اسیران جنگی" است که در این رابطه وضعیت حقوقی اسیران جنگی که در دست دشمن هستند مطرح می شود.
برای بررسی حقوق اسیران جنگی ابتدا باید جنگ را بعنوان یک پدیده ی اجتماعی از دیدگاه های تاریخی، جامعه شناسی ، سیاسی و حقوقی مورد بررسی قرار داد.سپس به حقوق اسیران جنگی که در مخاصمات بین کشورها به دست کشور متخاصم اسیر می شوند پرداخت.در این تحقیق ،حقوق اسرای جنگی در اسلام و حقوق بین الملل به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد.دین اسلام در مورد پدیده ی جنگ و اسیران جنگی احکام و تعاریف خاص و معینی دارد و جنبه ی حقوقی مقوله ی جنگ در نظام حقوقی اسلامی شرایط و ضوابط تعریف شده ای را داراست.دین اسلام با بنیان گذاری اصول انسانی در برخورد و رفتار با اسیر جنگی می تواند الگوی مناسبی از حقوق اسیران جنگی باشد. . اسیران جنگی در طول تاریخ همواره متحمل آسیب ها و شکنجه ها و رفتارهای خشونت آمیز بوده اند و با گذشت زمان به تدریج تحولاتی در بهبود رفتار با اسیران جنگ و احقاق حقوق آنان پدید آمده است.کنوانسیون ها و اسناد بین المللی متعددی درباره ی حقوق جنگ وجود دارد که سعی در محدود کردن و نظارت بر جنگ دارند.مهم ترین این کنوانسیون ها ، دو کنوانسیون لاهه و ژنو هستند که در آن ها به طور مفصل به بررسی وضعیت اسرای جنگی پرداخته شده است.