پژوهش های باستان شناختی در شهر بلقیس، اسفراین کهن

پژوهش های باستان شناختی در اسفراین تلاشی است در بازسازی تاریخ سیاسی و جغرافیای تاریخی اسفراین از دوره پیش از اسلام تا پایان دوره قاجار که بر اساس شواهد حاصل از بررسی و کاوش های باستان شناختی در این منطقه و نیز مدارک مکتوب تاریخی تدوین شده است.
با استناد به یافته های باستان‌شناختی و اشارات متون تاریخی قدیمی ترین استقرار در این شهر تاریخی که تاکنون شناسایی شده مربوط به اواخر دوره ساسانی - صدر اسلام است و زندگی در آن تا پایان دوره صفوی به طور مداوم جریان داشته است.
این شهر در اواخر دوران طهماسب دوم و ابتدای حکومت نادر یعنی در سال ۱۱۳۱ هجری قمری توسط افاغنه کاملاً ویران و تخریب شده، به نحوی که جایگاه پیشین خود را از دست داده است و از این زمان، کم کم نام افسانه ای بلقیس بر روی خرابه های شهر قدیمی اسفراین گذاشته شد.
نخستین فعالیت های باستان‌شناسی به صورت علمی در این مجموعه از سال ۱۳۸۶ آغاز شده و هر ساله به صورت مستمر ادامه داشته است. مجموعه شهر تاریخی بلقیس دومین بنای عظیم خشتی و گلی ایران پس از ارگ بم است که به شماره ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. بنای عظیم شهر تاریخی بلقیس پر بازدید ترین اثر تاریخی و گردشگری استان خراسان شمالی از سال ۹۴ تاکنون بوده است.