#مطلب_روز 12 مرداد سالگرد برگزاری رفراندوم انحلال مجلس هفدهم مجلس شورای ملی در تهران است. این رفراندوم اولین همه پرسی تاریخ ایران بود. برای این همه پرسی می‌توان نکات مثبت و منفی زیادی را ذکر کرد. رفراندوم انحلال مجلس و در پی آن بستن مجلس از جمله نکات اختلاف‌برانگیزی است که میان موافقان و مخالفان او وجود دارد. آیا واقعا نخست‌وزیر با توجه به قانون اساسی اختیار بستن مجلس را داشت؟
دکتر هدایت متین دفتری، حقوقدان و نوه دکتر مصدق می‌گوید: «نخست‌وزیر نمی‌توانست، ولی مردم ایران می‌توانستند. چون قانون و تمام پرنسیپ‌ها برای مردم است و نه اینکه مردم برای قانون باشند. همه‌پرسی یکی از اصول مهم دموکراسی است. ضرورتی ندارد که حتما همهٔ اصول در مجموعه‌ای به اسم قانون اساسی نوشته شده باشد. اصول شناخته شدهٔ تحکیم شده همیشه به جای خودش باقی است، یعنی در واقع اعمال حاکمیت مستقیم توسط مردم از طریق همه‌پرسی. این مساله در جاهای مختلف دنیا نمونه دارد، به خصوص در خود ایران. بعد‌ها بار‌ها بعد از کودتا مگر ما چندین رفراندوم نداشتیم در ایران که همه‌اش به صورتی موجب شد که قوانین اضافه شود.»
دکتر متین دفتری از شرایط آن روزگار مجلس می‌گوید و علت همه‌پرسی برای بستن مجلس: «ما در حال جنگ بودیم با بریتانیا و با کل شرکت‌های نفتی. در میان وکلای مجلس عده‌ای بودند که هر گاه دولت با مجلس کاری داشت و لایحه‌ای را به مجلس می‌برد که برای مسایل جاری کشور مهم و حیاتی بود، مجلس ابستراکسیون (از اکثریت انداختن مجلس) می‌کرد. این اقلیت که رهبریش هم با دکتر مظفر بقائی بود بیش از همه مانع هر نوع کار مجلس بود و عملا مجلس کار‌هایش متوقف شده بود.
ایشان با مردم صحبت کردند و گفتند آقا ما با این مجلس نمی‌توانیم کار کنیم. دولت هم بدون مجلس نمی‌تواند زندگی کند. شما مردم ایران بین ما و مجلس انتخاب کنید. اگر رأی به انحلال مجلس دادید، اعلام انتخابات بلافاصله خواهد شد و با مقررات جدید انتخابات خواهیم کرد و مجلس جدید تشکیل خواهد شد. اگر رأی به ابقای مجلس دادید، دولت استعفا می‌کند و می‌رود. اما یک نکته من به دنبال آن بگویم. قاطبهٔ وکلای مجلس و تقریبا اکثریت قریب به اتفاقشان، به جز همان اقلیت خیلی خاص، همه قبل از رفراندوم، در استقبال از پیشنهاد دکتر مصدق استعفا کرده بودند.»
مجموع رای‌های آری ۲٬۰۴۳٬۳۸۹ عدد معادل ۹۹٫۹۴٪ درصد
مجموع رای‌های نه ۱٬۲۰۷ عدد معادل ۰٫۰۶٪ درصد
یکی از نکات مهمی که در مورد انحلال مجلس باید در نظر داشته باشیم این است که از لحاظ قانونی شاه باید فرمان انحلال مجلس را امضا کند. نکته اینجاست که انحلال مجلس هفدهم و سنا پس از کودتای ۲۸ مرداد، در تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۳۲ به امضای محمدرضا پهلوی رسید. پس قبل از کودتا هنوز مجلس از نظر قانونی به طور کامل منحل نشده بود و همین استدلال طرفداران کودتا را که می‌گویند در نبود مجلس شاه حق عزل نخست‌وزیر را دارد نیز زیر سوال می‌رود.
@mohammadmosaddegh_admin
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی هفته‌نامه تهران مصور - شماره 520 - 9 مرداد 1332
دکتر هدایت متین دفتری، حقوقدان و نوه دکتر مصدق می‌گوید: «نخست‌وزیر نمی‌توانست، ولی مردم ایران می‌توانستند. چون قانون و تمام پرنسیپ‌ها برای مردم است و نه اینکه مردم برای قانون باشند. همه‌پرسی یکی از اصول مهم دموکراسی است. ضرورتی ندارد که حتما همهٔ اصول در مجموعه‌ای به اسم قانون اساسی نوشته شده باشد. اصول شناخته شدهٔ تحکیم شده همیشه به جای خودش باقی است، یعنی در واقع اعمال حاکمیت مستقیم توسط مردم از طریق همه‌پرسی. این مساله در جاهای مختلف دنیا نمونه دارد، به خصوص در خود ایران. بعد‌ها بار‌ها بعد از کودتا مگر ما چندین رفراندوم نداشتیم در ایران که همه‌اش به صورتی موجب شد که قوانین اضافه شود.»
دکتر متین دفتری از شرایط آن روزگار مجلس می‌گوید و علت همه‌پرسی برای بستن مجلس: «ما در حال جنگ بودیم با بریتانیا و با کل شرکت‌های نفتی. در میان وکلای مجلس عده‌ای بودند که هر گاه دولت با مجلس کاری داشت و لایحه‌ای را به مجلس می‌برد که برای مسایل جاری کشور مهم و حیاتی بود، مجلس ابستراکسیون (از اکثریت انداختن مجلس) می‌کرد. این اقلیت که رهبریش هم با دکتر مظفر بقائی بود بیش از همه مانع هر نوع کار مجلس بود و عملا مجلس کار‌هایش متوقف شده بود.
ایشان با مردم صحبت کردند و گفتند آقا ما با این مجلس نمی‌توانیم کار کنیم. دولت هم بدون مجلس نمی‌تواند زندگی کند. شما مردم ایران بین ما و مجلس انتخاب کنید. اگر رأی به انحلال مجلس دادید، اعلام انتخابات بلافاصله خواهد شد و با مقررات جدید انتخابات خواهیم کرد و مجلس جدید تشکیل خواهد شد. اگر رأی به ابقای مجلس دادید، دولت استعفا می‌کند و می‌رود. اما یک نکته من به دنبال آن بگویم. قاطبهٔ وکلای مجلس و تقریبا اکثریت قریب به اتفاقشان، به جز همان اقلیت خیلی خاص، همه قبل از رفراندوم، در استقبال از پیشنهاد دکتر مصدق استعفا کرده بودند.»
مجموع رای‌های آری ۲٬۰۴۳٬۳۸۹ عدد معادل ۹۹٫۹۴٪ درصد
مجموع رای‌های نه ۱٬۲۰۷ عدد معادل ۰٫۰۶٪ درصد
یکی از نکات مهمی که در مورد انحلال مجلس باید در نظر داشته باشیم این است که از لحاظ قانونی شاه باید فرمان انحلال مجلس را امضا کند. نکته اینجاست که انحلال مجلس هفدهم و سنا پس از کودتای ۲۸ مرداد، در تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۳۲ به امضای محمدرضا پهلوی رسید. پس قبل از کودتا هنوز مجلس از نظر قانونی به طور کامل منحل نشده بود و همین استدلال طرفداران کودتا را که می‌گویند در نبود مجلس شاه حق عزل نخست‌وزیر را دارد نیز زیر سوال می‌رود.
@mohammadmosaddegh_admin