نامه های پاریس از محمد قزوینی به سیدحسن تقی زاده

برخلاف آثار تحقیقاتی قزوینی که نثر دشوار آن ها مانع خواندن می شود نامه های او به دوستانش که در چند جلد منتشر شده است نثر روانتری دارد و مانند رمان از روابط انسانی و اجتماعی و وقایع روز اروپا و ایران و جهان در دهه های اول قرن بیستم یاد می کند.مطالعه آن ها توصیه می شود.

در نوشته‌ها و نامه‌های تقی‌زاده میشود این برداشت را کرد که او نسبت به سیاستمداران انگلیسی و خصوصاً سیاست آن‌ها نسبت به ایران نظری فوق‌العاده منفی داشته، این البته در اوایل مشروطه بود و تقریباً ۲۰ سال بعد در ۱۹۳۳ وقتی که تقی‌زاده به دستور رضاشاه قرارداد نفت را امضا می‌کرد شرایط متفاوت بود. اما همه می‌دانیم کسانی که با رضاشاه مخالفت می‌کردند چه سرنوشتی داشتند و تقی‌زاده یک بار در زمان رضاشاه مغضوب او شده بود و فقط با ماندن در اروپا توانسته بود جان سالم بدر برد. بنابراین از امضای آن قرارداد نمی‌توان جاسوسی او برای انگلیس را نتیجه گرفت پس این ادعای سلطنت طلب ها تنها ادعای تو خالیست از نامه‌های تقی‌زاده بر می‌آید که او نسبت به مفاد قرارداد نفت نظر موافقی نداشت ولی از دستور رضاشاه هم نمی‌توانست سرپیچی کند.
در قراداد شرکت نفت ایران و انگلیس همچنان به اکتشاف و استخراج و فروش نفت، در برابر پرداخت 20 درصد از سهام کل شرکت نفت ایران و انگلیس به ایران ادامه می‌داد.