درباره این کتاب نوشته‌اند: «مرات الممالک» یا سفرنامه به خلیج فارس هند، ماوراءالنهر و ایران ترجمه‌ای است از کتابی به همین نام، به زبان ترکی عثمانی اثر سیدی علی رئیس، معروف به کاتبی که به اهتمام آقای علی گنجه یی صورت گرفته است. نویسنده که از فرماندهان ناوگان عثمانی در دریای سرخ و خلیج فارس بوده و ماموریت دشته که تعدادی کشتی‌های عثمانی را که در دربند بصره به پایگاه سوئز بازگرداند، در راه این سفر، از سرزمین‌های هند، افغانستان، ماوراءالنهر و ایران عبور می‌کند. اثر، گزارش و سرگذشت این دریاسالار در طول این راه می‌باشد. مؤلف انگیزه خود از تدوین اثر را درخواست همراهان خود در اثنای سفر ذکر می‌کند و نوشتن این چند صفحه را برای فهم و اطلاع با زبانی ساده و روزمره بازگو می‌نماید. و به خاطر آنکه در این اثر، اوضاع و احوال هر شهر و دیار را بیان نموده است، نام کتاب مرات الممالک (آئینه کشورها) نامیده است.
کتاب از یک دیباچه (مقدمه) و بقیه گزارش سفر در یازده مورد: در بیان آنچه در دریای هرند روی داد، در بیان حوادثی که در دریای هند روی داد، در بیان احوالی که در ولایت گجرات روی داد، در بیان احوالی که در ولایت سند روی داده، در بیان احوالی که در دربار هندوستان روی داد، در بیان سرگذشتی که در باختر زمین (زابلستان) روی داد،... در بیان احوالی که در ماوراءالنهر واقع شده در بیان احوالی که در دشت قبچاق و ولایت خوارزم روی داد، در بیان وقایعی که در ولایت خراسان روی داد، در بیان احوالی که در غراق عجم (قزوین پایتخت عراق عجم) روی داد و آخر در بیان بقیه احوال آمده است، و تشکیل شده است.
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی مرآت الممالک
کتاب از یک دیباچه (مقدمه) و بقیه گزارش سفر در یازده مورد: در بیان آنچه در دریای هرند روی داد، در بیان حوادثی که در دریای هند روی داد، در بیان احوالی که در ولایت گجرات روی داد، در بیان احوالی که در ولایت سند روی داده، در بیان احوالی که در دربار هندوستان روی داد، در بیان سرگذشتی که در باختر زمین (زابلستان) روی داد،... در بیان احوالی که در ماوراءالنهر واقع شده در بیان احوالی که در دشت قبچاق و ولایت خوارزم روی داد، در بیان وقایعی که در ولایت خراسان روی داد، در بیان احوالی که در غراق عجم (قزوین پایتخت عراق عجم) روی داد و آخر در بیان بقیه احوال آمده است، و تشکیل شده است.