نیک چهره محسنی

(1310 هـ.خ)

وی پس از گرفتن لیسانس زبان و ادبیات فرانسه از دانشگاه تهران، در سال ۱۳۳۳ به فرانسه رفت و در دانشگاه سوربن پاریس روانشناسی خواند و آن را تا سطح دکترا ادامه داد. زمانی به ایران بازگشت که دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران درحال شکل گیری بود. بنابراین در کنکور استادیاری شرکت کرد و پس از قبولی در مقام استادیار در دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد. اگرچه همزمان با این همکاری، توسط دانشگاه شیراز و مدرسه عالی دختران تهران دعوت به کار شده بود، اما از آنجا که خود دانشگاه تهران را به سایر اماکن آموزشی ترجیح می داد، همانجا ماندگار شد. پیش از این، او دو ترم در مدرسه عالی دختران تدریس کرده بود. محسنی سلسله مراتب استادیاری تا دانشیاری دانشگاه تهران را در ۵ سال طی کرد. سپس به فرانسه رفت و ۳ سال آنجا ماند. در این مدت، یک ترم در دانشگاه نروژ و مدتی هم در پرتغال به تدریس پرداخت. وی از شاگردان ژان پیاژه بود و رساله دکترایش را نیز با او گذراند. در نروژ، مسئولیت تحقیق یک کار میان فرهنگی را به عهده گرفت و برای انجام آن به ایران آمد. ۳ ماه روی مقایسه رشته شناختی میان بچه های شهری تهران با بچه های روستایی ایرانی و بچه های اروپایی تحقیق کرد. نیکچهره محسنی از کودکی در شناخت شخصیت انسان ها کنجکاو بوده است و آنچه برایش بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد، انسانیت و احترام گذاشتن به شخصیت انسان هاست. همیشه خود را جای دیگران و حتی در مواردی جای حیوانات می گذاشته تا بداند آنها از رفتار او چه احساسی خواهند داشت؟! این گرایش به «خود را جای دیگری گذاشتن» علاقه اش را به علم روانشناسی و شناخت دیگران تشدید می کرد. از همان دوران به نوشتن و مطالعه بسیار علاقه مند بود و در نوشته هایش معمولاً آدم ها را تحلیل می کرد. محسنی ازآنجا که بسیار علاقه مند بود روانشناسی کودک با آزمایش و تجربه همراه باشد، تست هایی خریداری شد، تست هایی نیز به واسطه ابزاری ساخته شد توسط خود او و برخی از همکاران درست شد: «دانشجویی که درس روانشناسی کودک را می آموخت، یک واحد علمی هم داشت. عمده مقالات دکتر نیکچهره محسنی شامل موضوعاتی چون رشد و شناخت اجتماعی و شناخت منطقی می شود و برخی از مقالات تحقیقاتی او در مجلات فرانسوی زبان به چاپ رسیده اند. چندین سخنرانی نیز در فهرست فعالیت های وی وجود دارد، از جمله سخنرانی تحقیقی اش در زمنیه self (خود) در نروژ که تحقیقش در ایران انجام شده بود. در پژوهشکده تعلیم و تربیت نیز درباره ژان پیاژه سخنرانی کرده است و همچنین در انجمن روانشناسی ایران. محسنی از آنجا که معتقد است در زبان فارسی از نظر کتاب هایی که روی مبحث «خود» متمرکز باشند کمبود منابع داریم، دست به تالیف کتاب «ادراک خود» در حوزه نامبرده زده است. او سال گذشته (۸۴) نیز کتاب قطور «نظریه های رشد»از دیگر تالیفاتش را روانه بازار نشر کرده است. اگر چه محسنی در سال ۷۹ حکم بازنشستگی دریافت کرد، با این حال تا چند سال پس از آن، همچنان به فعالیت های خویش ادامه داد و امسال (۸۵) آخرین سال حضورش در دانشکده است. او هیچ گاه به کار مشاوره و درمان نپرداخته است. تنها یک بار در سال های پیش از انقلاب، در قالب یک برنامه رادیویی - که برحسب اتفاق بسیار پرطرفدار بود و با استقبال کم نظیری مواجه شد - از دیدگاه روانشناسی به ارائه مشاوره در خصوص مشکلات و مسائل خانوادگی، شخصی و از این قبیل پرداخت. به لحاظ طرز نگاه و تفکر نسبت به زندگی شاید بتوان گفت دکتر محسنی خصایصی را از مادربزرگ خویش به ارث برده است. وابستگی شدید او در دوران کودکی به مادربزرگش، شخصیتی بشردوست را در او پدید آورده است. آن چنان که ابراز می دارد، مادر بزرگش انسانی متواضع و فروتن بود که بسیار دیگران را دوست می داشت. او بی اندازه سخاوتمند بود و به افراد رده پایین توجه خاصی داشت. این رفتار برای نیکچهره کوچک قابل تقدیر و الگو بود.