عزت الله سحابی

(1309 - 1390 هـ.خ)

 عزت الله سحابی:  بسیاری از برنامه های شاه به نفع ایران بود، ولی ما متوجه نمیشدیم

*مرحوم عزت‌ الله سحابی، فعال سیاسی مخالف حکومت پهلوی و از نیروهای ملی _ مذهبی که مدتی ریاست سازمان برنامه و بودجه را در دولت مهدی بازرگان در دست داشت، در کتاب خاطرات خود نوشته که بسیاری از برنامه ‌های محمدرضاشاه، از نظر اصولی به نفع ایران بوده اما اغلب مخالفان، از جمله خودش، این را متوجه نمی‌شدند.

*عزت الله سحابی می ‌نویسد:

"بسیاری از کارشناسان صدیق اذعان می ‌کنند که تعدادی از برنامه ‌های شاه از نظر اصولی به نفع ایران بود. مثلا وقتی که قرارداد ۱۹۷۵، میان شاه و صدام حسین بسته شد، دو دولت امضاء کردند، در دو مجلس نیز تصویب شد و به سازمان ملل رفت و بسیار در آن محکم‌ کاری شد. این قرارداد خیلی به نفع ایران بود و خطی را به عنوان خط مرز تعیین کردند که قسمت پرعمق اروندرود بود. شرق این خط به ایران تعلق گرفت ولی ما این را متوجه نمی‌شدیم".

*سحابی درباره خریدها و ساخت ‌و سازهای نظامی حکومت سابق ایران نیز با ذکر مثال پایگاه‌ های هوایی وحدتی و شاهرخی، نوشته است:

"از دهه چهل حکومت شاه در غرب کشور شروع به ایجاد استحکاماتی نمود. پایگاه وحدتی و پایگاه شاهرخی که در حقیقت شهری زیرزمینی است و فرودگاه آن نیز زیر زمین است. من خود در زمان جنگ پایگاه وحدتی دزفول را دیدم. هواپیماهای جت F14 از زیر زمین با سرعت تمام بیرون می ‌آمد و به هوا می‌ رفت یا از بالا می ‌آمد،‌ چتری پشت آن باز می ‌شد و یک‌ راست به زیر زمین می ‌رفت؛ تشکیلات عظیمی بود".

*مهندس سحابی افزوده است:‌

"در آن روزها یعنی حاکمیت مطلقه شاه، بیشتر دوستان و حتی خود من میگفتیم شاه خیانت می‌ کند و می ‌خواهد جنگ اصلی ما را که باید اسرائیل باشد، به جنگ با اعراب بدل کند! باری انقلاب شد و عراق به ایران حمله کرد، آن روز دانستیم که در اساسنامه حزب بعث "وحدت سرزمین ‌های عربی زبان" یک اصل شمرده شده است. سرزمین‌ های عربی زبان منظور همین استان ‌های عربی زبان بود که در ایران است. یعنی ایلام، گیلان ‌غرب و خوزستان. پس عراق به طور ذاتی به ایران نظر داشت و می‌ خواست قسمتی از ایران را ضمیمه خاک خود نماید. شاه این را فهمیده بود و در غرب استحکامات می ‌ساخت اما ما به او ناسزا میگفتیم".

*عزت الله سحابی مسأله منابع طبیعی را مثال آورده و نوشته است:

" منصور_روحانی وزیر کشاورزی وقت، یک زمان اعلام کرد که باید هشت میلیون راس دام، از مراتع کشور خارج شود، والا مرتع از بین می ‌رود. خود شاه نیز در سخنرانی خود گفت حیوان شریری به نام بز وجود دارد که ریشه ‌های گیاهان را می ‌کند. این حیوان باید از بین برود. من در زندان این مطالب را در روزنامه خوانده بودم و پیش خود تحلیل می‌کردم که شاه با این کار می ‌خواهد روستاییان را وابسته نماید".

*او همچنین افزوده:

"روستاییان از بز، پشم و شیر به دست می ‌آورند و از همه چیز و حتی شاخ و گوشت آن استفاده می ‌کنند. این حیوان اساس زندگی روستاییان است و آنان با همین حیوانات و زندگی ساده‌ شان از دولت مستقل‌ اند. و ما فکر می ‌کردیم شاه می‌ خواهد به این دسیسه روستاییان را به دولت وابسته کند".

*سحابی در ادامه می ‌نویسد:

در حالی که پس از انقلاب هنگامی‌ که به عنوان نماینده مردم به مجلس راه یافتیم، در کمیسیون برنامه و بودجه مسوولین وزارت کشاورزی پس از انقلاب به کمیسیون می‌ آمدند، برخی از آنان مسئولان سازمان جنگل ‌ها بودند و می ‌گفتند باید سی میلیون راس دام از مراتع خارج شود، تا کنون مراتع از بین رفته است و برای احیای باقی ‌مانده آن این کار باید انجام بشود، و ما دانستیم که واقعا در کنار گود بودن و شعارهای بزرگ دادن با مسئولیت اجرایی داشتن تفاوت دارد

* نیم قرن خاطره و تجربه (جلد دوم)

* خاطرات مهندس سحابی

* صفحات ۲۶ و ۲۷

* نشر خاوران پاریس