ظهیرالدین فاریابی

(550 - 598 هـ.ق)

نام وی بنابر آنچه در تذکره هفت اقلیم امین احمد رازی نوشته طاهر لقبش ظهیر الدّین و کنیه اش ابی فضل می باشد. وی از فضلای دهر و از نابغه های عصر خود بوده، علم هیئت و حکمت را نیک می دانسته چنانچه وی را صدرالحکما لقب داده اند . محمد عوفی در لباب الالباب، هدایت در مجمع الفصحاء، آذر در آتشکده و غیر هم او را طاهر ظهیر الدین بن محمد ابی فضل خوانده اند؛ از معاصرین مجیر الدّین بیلقانی خاقانی شیروانی ، نظامی گنجوی و جمال الدّین اصفهانی می باشد یعنی درنیمه قرن ششم می زیسته؛ تاریخ تولد او بتحقیق ثبت نشده امّا تقریباً مسلّم است که در نیمه اوّل قرن ششم تولد یافته به چند دلیل : اوّلاً : حکیم دو سه قصیده در مدح طغرل شاه سوم آخرین پادشاه سلجوقی دارد و می دانیم که طغرل در ۵۷۱ به تخت سلطنت جلوس کرده و در ۵۹۰ کشته شده ، اگر فرض کنیم که قصاید را حکیم در موقعی که طغرل با قزل ارسلان می جنگیده، گفته باشد باید در حدود ۵۸۲ تا ۵۸۷ باشد و آن تا نیمه قرن ششم ۳۲ سال است و بدیهی است که برای شخصی که بدین انسجام سخن بسراید کمتر از سی سال تصور نمی توان کرد. ثانیاً : حکیم در حدود سنه ۵۶۸ تا ۵۷۲ به عراق آمده و قبل از آمدن به عراق در نیشابور بوده و مدت اقامت او در نیشابور چنانچه خود متذکر گشته شش سال بوده پس در حدود ۵۶۴ تا ۵۶۶ وارد نیشابور گردیده و اگر این تاریخ را با نیمه قرن ششم مقایسه کنیم آن وقت حکیم ۱۶ سال بیشتر نداشته و این تقریبا محال به نظر می آید که کمتر از آن سن داشته باشد و در نیشابور شعر گفته باشد، با عدم فراهم بودن وسائل تحصیل در آن زمان با آن سلاست گفتار. در صورتیکه از قصیده توقف نیشابور بر می آید که در آنجا تحصیلات خود را تکمیل کرده است. ثالثاً : قصیده استاد ، در مدح خاقان کبیر شروانشاه منوچهر اخستان دارد و او در حدود ۵۶۰ تا ۵۹۰ زندگی کرده است پس بمطور تحقیق تولد ظهیر پیش از سنه ۵۰۰ هجری است .