ضیاالدین نخشبی

ضیاءالدین عارف و یکی از مریدان شیخ فریدالدین تاگوری از قطبهای سلسله چشتیه و از پارسی گویان هند بوده‌است. وی کتاب‌های بسیاری را از هندی به فارسی ترجمه کرد از جمله کتاب «طوطی‌نامه» که عبارت از یک رشته حکایاتی است به سبک هزار و یک شب؛ و دیگر «سلک‌السلوک» کتابی عرفانی در بیان مراحل و مراتب سلوک و شامل یک مقدمه و یکصد و پنجاه و یک سلک و «عشره مبشره» کتابی دربارهٔ ده نفر از اصحاب پیامبر اسلام است که طبق حدیثی از محمد، به آنان مژده رفتن به بهشت داده شده‌است و «کلیات و جزئیات (چهل ناموس)» مجموعه ای از مقالات آمیخته با نظم و نثر فارسی و دربارهٔ جسم آدمی است. این کتاب به چهل بخش (ناموس) تقسیم شده‌است و «شرح دعای سریانی» متن سریانی آن را ابن‌عباس به عربی ترجمه کرده که اصل آن سوره ای در زبور بوده‌است. نخشبی متن عربی آن را ترجمه و شرح کرده‌است و «گلریز» داستانی عاشقانه آمیخته با نظم و نثر است که ضیاالدین نخشبی آن را در سال ۷۵ ه‍.ق به نثر روان آمیخته به نظم و با مایه ای عرفانی نوشته‌است. نسخه منحصر به فرد این اثر به شماره ۳۷۳۴ در کتابخانه مرعشی نجفی در قم نگهداری می‌شود. این دست نوشته به قلم نویسنده، به خط نستعلیق در ۲۴۴ صفحه (۱۲۲ برگ) کتابت شده‌است. تصویر: نسخه خطی طوطی نامه تالیف ضیاالدین نخشبی