حمید شوکت

(1327 هـ.خ)

حمید شوکت در سال ۱۳۴۶ به آمریکا رفت. او در آن‌جا هنگام شرکت در مبارزاتی که برضد جنگ ویتنام شکل گرفته بود به جریان سیاسی چپ پیوست و به عضویت در سازمان دانشجویان ایرانی در آمریکا و کنفدراسیون جهانی درآمد. شوکت در آستانه‌ی انقلاب در پایه‌ریزی جبهه دمکراتیک ملی شرکت کرد و مدتی عضو هیئت‌تحریریه نشریه‌ی آزادی، ارگان آن تشکیلات بود. او در بازگشت به اروپا چندی با نشریه‌ی نامه جمهوری‌خواهان همکاری داشت و نخستین کتابش که زمینه‌های گذار به نظام تک‌حزبی در روسیه شوروی نام داشت، بیش از بیست و پنج سال پیش منتشر شد. محرک او در نوشتن این کتاب، ریشه‌یابی در باورهای تئوریک و تفکر استبدادی و انحصارطلبانه سوسیالیسم اردوگاهی بود که بر اندیشه و کردار چپ سنتی در ایران تاثیری غیرقابل انکار باقی گذاشته بود. کتاب دیگر شوکت که چند سال بعد تحت عنوان سال‌های گم‌شده، از انقلاب اکتبر تا مرگ لنین انتشار یافت، ارزیابی همه‌جانبه‌تر نویسنده پیرامون چگونگی شکل‌گیری و رشد اندیشه‌های انحصارطلبانه و استبدادی در مارکسیسم روسی و نقش لنین در پایه‌ریزی و تکوین آن به شمار می‌رود. او در بررسی تاریخ جنبش چپ ایران با چهار تن از رهبران این جنبش به گفت‌وگو پرداخت. اقدام به این نوع گفت‌وگوها و انتخاب این روش در ارائه و بازبینی رویدادهای تاریخی، بیانی ویژه و قالبی نو در طرح مسایل اجتماعی به شمار می‌آید که انجام آن در ایران نخستین بار به ابتکار حمید شوکت صورت گرفته است. حاصل این گفت‌وگوها که بیست و پنج سال پیش در کتابی تحت عنوان نگاهی از درون به جنبش چپ ایران آغاز شد، بررسی گوشه‌هایی از تاریخ جنبش چپ از زبان رهبران آن و تصویر آرمان و توهمی است که سرنوشت کوشندگان این جنبش را رقم زده است. او علاوه بر این، کتابی نیز پیرامون تاریخ جنبش دانشجویان ایران نوشته است که تحت عنوان کنفدراسیون جهانی، از آغاز تا انشعاب انتشار یافت.