حسن بن عبد الرزاق لاهیجی

(1045 - 1121 هـ.خ)

میرزا حسن بن عبدالرزاق بن علی بن حسین لاهیجی یکی از عالمان و حکیمان متشرع و شاعران عصر صفوی و یکی از مشاهیر لاهیجان است. پدر او ملا عبدالرزاق لاهیجی یکی از فلاسفه بزرگ شیعه و از متکلمین سرشناس امامیه می‌باشد. تاریخ تولد وی بنابر تحقیق برخی محققان مشخص و معلوم نیست.[۱]آقابزرگ تهرانی معروف به علامه طهرانی تولد میرزا حسن را حدود سال ۱۰۴۵ هجری قمری دانسته‌ است. تاریخ تولد وی بنابر تحقیق رضا استادی، می‌تواند تاریخ فوق باشد چرا که با گفته‌های دیگر کتب منافاتی ندارد.[۲]\n\nحیات\n\nزادگاه او ظاهراً قم است.[۳]میرزا حسن لاهیجی یکی از معلمان و مدرسان حکمت اسلامی و کلام در دوران صفویان بوده است. به گفته سید جلال الدین آشتیانی وی، فرزند و شاگرد عبدالرزاق لاهیجی بوده است.[۴] میرزا حسن در قم دارای حوزه تدریس بوده است. وی تا آخر عمر در قم به تدریس و تألیف اشتغال داشته است.[۵]\n\nآثار\n\nآیینه حکمت\nابطال التناسخ\nاثبات الرجعه\nاصول دین\nالفه الفرقه فی الکلام\nتألیف المحبه او تزکیه الصحبه\nتحفه المسافر\nالتقیه\nجمال الصالحین\nجواب الاعتراض علی اقدام سید الشهداء علیه السلام علی الشهاده\nالحاشیه علی الوافی\nالرساله الزکیه الزکویه\nروایع الکلم و بدایع الحکم\nزواهر الحکم\nسر مخزون\nشرح صحیفه سجادیه\nشمع یقین و آینه دین\nالغیبه و بعض مسائلها\nقدم و حدوث\nمختصر جمال الصالحین\nمصابیح الهدی و مفاتیح المنی\nمصباح الدرایه\nهدیه المسافر فی احکام السفر\nربط الحکمه بالتصوف[۶]\nنظرات فلسفی و کلامی\n\nمیرزا حسن در حکمت و فلسفه همردیف پدر خود دانسته شده است. او همانند ملاصدرای شیرازی قائل به اصالت وجود و وحدت حقیقت وجود است. می توان گفت که وی برخی از مبانی ملاصدرا را پذیرفته است اما دارای مشربی سینوی و مشایی و از پیروان ابن سینا و شارح افکار وی است. در علم کلام هم احاطه داشته است اما به گفته سید جلال الدین آشتیانی نظرات وی به پختگی و ورزیدگی و تسلط پدرش نیست.[۷]\n\nوفات\n\nمیرزا حسن در قم به خاک سپرده شده است. وی در سال ۱۱۲۱ هجری قمری از دنیا رفته است.[۸] سنگ قبر میرزا حسن در کنار پیاده‌رو خیابان نزدیک ابن بابویه قمی و گذر خان نصب شده است.[۹] به دستور مرحوم آیت الله نجفی مرعشی روی سنگ قبر وی، لقب کاشفی نوشته شده است که گویا تخلص شعری وی بوده است.در بیست و سوم و بیست و چهارم تیر ماه سال ۱۳۷۲ش، کنگره‌ای در بزرگداشت وی در لاهیجان برگزار شد.