امیر اسدالله علم

(1298 - 1357 هـ.خ)

اسدالله خان عَلَم امیر قاینات مشهور به اسدالله علم، یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران محمدرضا شاه، وزیر دربار از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ و نخست‌وزیر ایران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ بوده‌است. پدر وی محمد ابراهیم شوکت الملک از پشتیبانان رضاشاه بود و به دربار، رفت و آمد می کرد و به شاه دسترسی مستقیم داشت. امیر اسدالله به توصیه رضاشاه برای ادامه تحصیل به جای اروپا در دانشکده کشاورزی نوبنیاد کرج نام نویسی کرد و به دستور رضاشاه با ملکتاج دختر قوام الملک شیرازی که فرزند دیگرش علی با اشرف پهلوی ازدواج کرده بود در سال ۱۳۱۸ عقد زناشویی بست و به این ترتیب به دربار آمد و شد پیدا کرد و با محمدرضا پهلوی، ولیعهد، آشنا شد. علم در دوره نخست وزیری خود، در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ تظاهرات مخالفان حکومت را درهم کوبید و در نیمه اسفند همان سال جای خود را به حسنعلی منصور، رهبر حزب نوبنیاد ایران نوین داد و کمتر از دو هفته بعد به ریاست دانشگاه پهلوی شیراز منصوب شد. وی دو سال در این سمت ماند و سپس به تهران فراخوانده شد تا وزارت دربار را عهده دار شود. امیر اسدالله علم در سال ۱۳۴۵ به وزارت دربار منصوب شد و تا روزی که توان داشت وظایفش را در این سمت انجام داد. وی به خاطر سمتی که داشت یکی از دو سه نفری به شمار می رفت که مقتدرترین افراد دربار پهلوی بودند. اما هیچ کس نزدیک تر و مورد اعتمادتر از وی به شاه نبود. به ندرت اتفاق می افتاد که روزی بگذرد و شاه و علم یکی دو ساعت به گفتگو نگذرانند. این علاوه بر تعداد بی شمار تلفن ها و یادداشت هایی بود که میان آن دو رد و بدل می شد. آنان اغلب با یکدیگر شام و ناهار می خوردند. در سراسر ایران هیچ فردی در چنین موقعیتی نبود. چنین رابطه تنگاتنگی باعث شده بود دامنه روابط شاه و علم از حدود مسایل کاری فراتر رود و قرابت روحی میان آن دو پدید آید.