بدیع الزمان همدانی

(0347 - 0387 هـ.خ)

کاتب عربی برجستهٔ ایرانی در نیمهٔ دوم سدهٔ چهارم قمری بود که به‌ویژه از برای مقاماتش شناخته می‌شود و شعر عربی نیز می‌سُرود. او را بنیان‌گذار مقامه‌نویسی در ادبیات عربی می‌دانند؛ از چهارصد مقامهٔ او، جز ۵۲ به‌جا نمانده است که در ۱۹۱۵م به انگلیسی ترجمه شد. دیوان شعر و مجموعهٔ رسائل(نامه‌ها) نیز از آثار اوست که بارها چاپ و بازچاپ شده‌است. برخی از زندگی‌نامه‌نویسان عصرش مانند ابومنصور ثعالبی نوشته‌اند که او پُرشتاب‌ترین هم‌روزگارانش در بدیهه‌پردازی با نیروی حافظهٔ قوی شگفت‌آور وصف کرده‌اند تا حدی که مَضربِ مثل در به‌یادسپاری بود؛ اگر بر او قصیده‌ای فارسی خوانده می‌شد، همان‌جا آن را به عربی برمی‌گرداند. همچنین او را خوش‌چهره، نازک‌روح، قوی‌دل، در دوستی شیرین و در دشمنی تلخ، اما در ظاهر خودخواه و مغرور توصیف کرده‌اند. بسیار پرهیزکار و هوادار اهل سنت و جماعت، گراینده به معتزله، دوستدار عرب و نکوهندهٔ شعوبیان بود.