واصل کابلی

(1244 - 1309 هـ.ق)

خط و اصول انشاء و ترسل را از پدر خویش آموخت، و نیز ادبیات کهن زبان فارسی دری و زبان عربی و علوم اسلامی را از محضر ملاّ رحمدل خان مدرّس فراگرفت. استعداد شگرف واصل انگیزه آن شد که استادش پس از مدت کوتاهی وی را به عنوان محرّر خویش انتخاب کند. حافظه و ذکاوت واصل آن گونه که از معاصرانش شنیده شده است، اعجاب آور و به پایه نبوغ بوده است. واصل با وجود اشتغال به کارهای دفترداری، در شعر و ادب نیز توانایی بی مانندی داشته است، چندان که در شعر از خواجه بزرگوار حافظ مشتاقانه پیروی می کند و در اکثر غزلهایش چنان دنباله رو لسان الغیب حافظ است که اگر شعری از واصل بدون قید نامش به نشر برسد گاهی خواننده به مشکل خواهد توانست آن را از شعر خواجه تفکیک نماید. وی را می توان یگانه شاعری دانست که بعد از سالیان مدید، دوباره سبک عراقی را زنده نموده است. واصل در غزل سرایی استاد است و نسبت به همه انواع شعر بیشتر به این شیوه توجه نموده است. در قصیده و ترجیعات نیز دست کمی از غزل ندارد‌، اما در مرثیه سرایی چیره دست تر است. قصاید واصل نیز با آن طبع روان و قریحه سرشار و حافظه فوق العاده استثنایی، برای مورخین و محققین در شناخت اشخاص سرشناس و حکمروایان زمانش بسیار ارزنده و سودمند است.