عبدالرشید بن عبدالغفور حسینی مدنی
ادیب و لغتشناس هندی قرن یازدهم
مشخصات:
نام واقعی:
ملا عبدالرشید بن عبدالغفور حسینی مدنی تتوی
تاریخ تولد:
تاریخ درگذشت:
1071/0/0 قمری
محل تولد:
«تته» از مناطق ایالت سند در مغرب هندوستان (پاکستان کنونی)
جنسیت:
مرد
ژانر:
زندگینامه
وی صاحب فرهنگ لغتنامه «منتخب اللغات» و «فرهنگ رشیدی» و از منتسبین به دربار شاهجهان و فرزندش اورنگ زیب پادشاه هند می باشد. بنابر آنچه مشهور است، رشیدی در دربار گورکانیان هند همچون شاهجهان و اورنگزیب عالمگیر، ارج و قربی تمام داشته است. وی در زبان و ادب عربی و فارسی مهارت داشته است. شاهد این ادعا، کتاب «منتخب اللغات شاهجهانی» یا رشیدی عربی است که به سال ۱۰۴۶ق، به درگاه شاهجهان تقدیم کرده است. واژههای این کتاب، گزیدهای است برگرفته از لغتنامههای معتبر عربی کاربردی؛ یعنی از ذکر لغتهای غریب معرب که میان پارسیگویان متداول نیست، صرفنظر شده و مولف در شرح واژهها، سعی کرده است که از فارسی عامفهم خاصپسند، استفاده کند. این اثر یکبار در کلکته و بار دیگر در تهران به چاپ رسیده است.
«فرهنگ رشیدی» دومین کتاب لغت و مهمترین اثر او میباشد. این فرهنگ فارسی به فارسی، شامل لغات، ترکیبات، مفردات و مرکبات، هجده سال پس از «منتخب اللغات» به سال ۱۰۶۴ق در هند تالیف شد. رشیدی دومین اثر خود را بر خلاف اثر نخستینش که به نام شاهجهان نامیده و به او تقدیم کرده، به «فرهنگ رشیدی» موسوم کرد و نامی از شاهجهان و جانشین او، اورنگزیب (عالمگیر) در آن نیاورد. رشیدی در نگارش این اثر، از دو کتاب «فرهنگ جهانگیری» و «فرهنگ سروری» استفاده کرده است. ارزش کار رشیدی در این کتاب، در این است که او پیشرو نقد واژههاست؛ کاری که ظاهراً تا پیش از «فرهنگ» رشیدی، در هیچ کتاب لغتی، بدینگونه دیده نمیشود. مسلم است که به علت غیرایرانی بودن رشیدی، سهو و خطا در فرهنگ او بهچشم میآید، اما خدمت ارزنده وی به فرهنگنویسی فارسی از این پیداست که بعدها بسیاری از لغتنامهنویسان، نظیر نویسنده «سراج اللغه»، کار او را دنبال کردند. از جمله ویژگیهای این اثر آن است که ایجاز بر اطناب ترجیح داده شده و بر جهانگیری بهسبب اطناب در تحلیل و توضیح لغات، خرده گرفته شده است.
بیشتر
آخرین دیدگاهها