فرهنگ نامه حیات وحش ایران: مهره داران

تصویرگر: علی‌اکبر افشار‬‏‫

از مقدمه کتاب:
چنین به نظر میرسد که تنوع و ناهمسانی از بنیادهای هستی اند؛ زیرا در جهان هرگز نمی توان دو ذره یکسان، دو دانه ماسه یکسان، دو برگ یکسان از یک درخت یا دو جاندار یکسان یافت؛ حتی اگر آنان را دوقلوی یکسان بنامیم. به علاوه گویی هر چه سامانه های هستی تنوع بیشتری داشته باشند، به همان اندازه پیچیدگی و تکامل بیشتری خواهند داشت و هر چه تنوع موجودات زنده سرزمینی بیشتر باشد، آن سرزمین پایدارتر استوارتر و زنده تر است. محیط طبیعی سرزمین ایران، سرشار از تنوع و تضاد است؛ تنوع در موجودات زنده و تضاد در زیستگاه ها. به راستی آیا در میان کشورهای جهان سرزمینی را می توان یافت که زیستگاههای متنوع و متضادی چون کویرهای گرم و خشک و دشتهای سرسبز و حاصلخیز، مناطق نیمه گرمسیری و کوهستانهای سرد و جنگلهای معتدل کوههای بلند مشرف بر سرزمینهای پست ساحلی و تالاب ها و دریاچه های شور و شیرین را در کنار هم داشته باشد؟
سرزمین ایران در عمر چندصد میلیون ساله خود، فراز و نشیبهای بسیاری را از سر گذرانده و در معرض رویدادهای بزرگ و کوچک زمین شناختی قرار داشته است. یکی از مهم ترین این رویدادها پیدایش چین خوردگیهای البرز و نواحی مرکزی و سپس برآمدن رشته کوه های زاگرس است که دهها میلیون سال پیش به طبیعت ایران سیمای تازه ای بخشیدند. پیامد برآمدن این بلندیها دگرگونیهای اقلیمی و پیامد دگرگونیهای اقلیمی، نابودی گونه هایی بود که این وضع جدید را تاب نیاوردند به این سبب کنام های متروک، زیستگاه و پناهگاه جانوران مهاجری شدند که از شمال شرقی اروپا آفریقا و شبه قاره هند بدین سرزمین روی آورده بودند...