رساله حنین بن اسحق الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس
امتیاز دهید
نویسنده:
حنین ابن اسحق
مصحح:
مهدی محقق
امتیاز دهید
ک‍ه‍ن ت‍ری‍ن فهرست در جهان اسلام، متن عربی با ترجمه فارسی
رساله حنین بن اسحق الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس ، از آثار ابوزید حنین بن اسحاق بن سلیمان بن ایوب عبادی - پزشک و متکلم مسیحی نسطوری و مهم‌ترین مترجم آثار یونانی به عربی و سریانی در قرن سوم - است که در آن، فهرستی از کتاب‌های جالینوس را که به زبان عربی و سریانی ترجمه شده و همچنین فهرستی از کتاب‌هایی را که جالینوس در شرح و تفسیر کتاب‌های بقراط درباره علم پزشکی نوشته، به زبان عربی آورده و هرکدام را به‌اختصار معرفی کرده و در مجموع، تعداد ۱۲۹ کتاب را فهرست کرده و شناسانده است.
این اثر را مهدی محقق، تصحیح و ترجمه به فارسی کرده و مقدمه‌ای عالمانه بر آن افزوده است و نیز عنوان فرعی و فارسی ذیل را برای معرفی به فارسی‌زبانان به آن افزوده است: «کهن‌ترین فهرست در جهان اسلام».
این اثر دربردارنده متن عربی رساله حنین بن اسحاق و ترجمه فارسی آن است.
مصحح در مقدمه‌اش که زمان و مکان نگارشش را مشخص نکرده، چنین آورده است: «... از حنین بن اسحق، رساله‌ای باقی مانده که آن را به علی بن یحیی نوشته و در آن آثار جالینوس را که به زبان سریانی و عربی ترجمه شده، یاد کرده است. این رساله قدیم‌ترین فهرست اسلامی موجود و درعین‌حال نخستین کتابی است که اسلوب و روش ترجمه در اسلام در آن به‌طور دقیق و علمی ثبت و ضبط شده است. نسخه منحصربه‌فردی از این رساله در کتابخانه ایاصوفیه به شماره ۳۶۳۱ تحت عنوان: «رساله الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس بعلمه و بعض ما لم یترجم»، موجود بوده و خاورشناس آلمانی Bergshtrasser آن را به زبان آلمانی ترجمه و همراه با متن عربی در سال ۱۹۲۵ در لیپزیک به طبع رسانده است. حنین در این رساله متجاوز از صد و بیست اثر از جالینوس را یاد می‌کند و در هریک کیفیت فراهم آوردن نسخه و ترجمه و مقابله و تهذیب و اصلاح کتاب را بیان می‌دارد و نیز نام مترجم را با ارزیابی علمی از کارش و همچنین نام کسانی را که امر ترجمه به خواهش و تشویق و حمایت آنان صورت پذیرفته در رساله می‌آورد. چنان‌که یاد شد، چون رساله حنین کهن‌ترین سند موجود درباره دوره ترجمه علوم و فنون در اسلام است و مطالبی در آن است که در هیچ جای دیگر یافت نمی‌شود، نام کسانی که در رساله آمده به ترتیب الفبایی با قید اینکه مترجم یا مشوّق و یا اصلاح‌کننده (ویراستار) بوده‌اند، یاد می‌شود...»
گفتنی است که نویسنده خودش در مقدمه‌اش یادآور شده است که خود جالینوس، کتابی در فهرست کتاب‌های پزشکی خودش نوشته و نام آن را «فینکس»؛ یعنی فهرست نهاده است. امروزه به‌جای فینکس، ایندکس و در فارسی نمایه می‌گویند.
بیشتر
رساله حنین بن اسحق الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس ، از آثار ابوزید حنین بن اسحاق بن سلیمان بن ایوب عبادی - پزشک و متکلم مسیحی نسطوری و مهم‌ترین مترجم آثار یونانی به عربی و سریانی در قرن سوم - است که در آن، فهرستی از کتاب‌های جالینوس را که به زبان عربی و سریانی ترجمه شده و همچنین فهرستی از کتاب‌هایی را که جالینوس در شرح و تفسیر کتاب‌های بقراط درباره علم پزشکی نوشته، به زبان عربی آورده و هرکدام را به‌اختصار معرفی کرده و در مجموع، تعداد ۱۲۹ کتاب را فهرست کرده و شناسانده است.
این اثر را مهدی محقق، تصحیح و ترجمه به فارسی کرده و مقدمه‌ای عالمانه بر آن افزوده است و نیز عنوان فرعی و فارسی ذیل را برای معرفی به فارسی‌زبانان به آن افزوده است: «کهن‌ترین فهرست در جهان اسلام».
این اثر دربردارنده متن عربی رساله حنین بن اسحاق و ترجمه فارسی آن است.
مصحح در مقدمه‌اش که زمان و مکان نگارشش را مشخص نکرده، چنین آورده است: «... از حنین بن اسحق، رساله‌ای باقی مانده که آن را به علی بن یحیی نوشته و در آن آثار جالینوس را که به زبان سریانی و عربی ترجمه شده، یاد کرده است. این رساله قدیم‌ترین فهرست اسلامی موجود و درعین‌حال نخستین کتابی است که اسلوب و روش ترجمه در اسلام در آن به‌طور دقیق و علمی ثبت و ضبط شده است. نسخه منحصربه‌فردی از این رساله در کتابخانه ایاصوفیه به شماره ۳۶۳۱ تحت عنوان: «رساله الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس بعلمه و بعض ما لم یترجم»، موجود بوده و خاورشناس آلمانی Bergshtrasser آن را به زبان آلمانی ترجمه و همراه با متن عربی در سال ۱۹۲۵ در لیپزیک به طبع رسانده است. حنین در این رساله متجاوز از صد و بیست اثر از جالینوس را یاد می‌کند و در هریک کیفیت فراهم آوردن نسخه و ترجمه و مقابله و تهذیب و اصلاح کتاب را بیان می‌دارد و نیز نام مترجم را با ارزیابی علمی از کارش و همچنین نام کسانی را که امر ترجمه به خواهش و تشویق و حمایت آنان صورت پذیرفته در رساله می‌آورد. چنان‌که یاد شد، چون رساله حنین کهن‌ترین سند موجود درباره دوره ترجمه علوم و فنون در اسلام است و مطالبی در آن است که در هیچ جای دیگر یافت نمی‌شود، نام کسانی که در رساله آمده به ترتیب الفبایی با قید اینکه مترجم یا مشوّق و یا اصلاح‌کننده (ویراستار) بوده‌اند، یاد می‌شود...»
گفتنی است که نویسنده خودش در مقدمه‌اش یادآور شده است که خود جالینوس، کتابی در فهرست کتاب‌های پزشکی خودش نوشته و نام آن را «فینکس»؛ یعنی فهرست نهاده است. امروزه به‌جای فینکس، ایندکس و در فارسی نمایه می‌گویند.
آپلود شده توسط:
hanieh
1397/09/18
کتاب‌های مرتبط
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی رساله حنین بن اسحق الی علی بن یحیی فی ذکر ما ترجم من کتب جالینوس