شرح فارسی دیوان ابوالعلاء معری، سقط الزند

جمله ای بسیار زیبا بر سنگِ مزار ابوالعلای مَعَری:
"هذا جناه ابى علّىّ و ما جنیت على احد."
"این جنایتی هست که پدرم بر من کرد و من بر احدی جنایت نکردم"
(منظور این که من هرگز صاحب فرزندی نشدم و...)
شخصی که در کودکی نابینا شد، هرگز صاحب فرزند نشد و گیاه خوار بود و اعتقاد های بسیار جالبی داشت. یک معراج نامه داره به اسم الغفران که یک شاهکارِ ادبی هستش.
ناصر خسرو در بخشی از سفرنامش در برخورد با این مرد مینویسه :
و آب شهر از باران و چاه باشد در آن مردی بود که ابوالعلاء معری می‌گفتند نابینا بود و رییس شهر او بود. نعمتی بسیار داشت و بندگان و کارگران فراوان و خود همه شهر او را چون بندگان بودند و خود طریق زهد پیش گرفته بود گلیمی پوشیده و در خانه نشسته بود. نیم من نان جوین را تبه کرده که جز آن هیچ نخورد و من این معنی شنیدم که در سرای باز نهاده است و نواب و ملازمان او کار شهر می‌سازند مگر به کلیات که رجوعی به او کنند و وی نعمت خویش از هیچ کس دریغ ندارد و خود صائم اللیل باشد و به هیچ شغل دنیا مشغول نشود، و این مرد در شعر وادب به درجه ای است که افاضل شام و مغرب و عراق مقرند که در این عصر کسی به پایهٔ او نبوده است و نیست، و کتابی ساخته است آن را الفصول و الغایات نام نهاده و سخن‌ها آورده است مرموز و مثل‌ها به الفاظ فصیح و عجیب که مردم بر آن واقف نمی شوند مگر بر بعضی اندک و آن کسی نیز که بر وی خواند، چنان او را تهمت کردند که تو این کتاب را به معارضهٔ قرآن کرده‌ای. و پیوسته زیادت از دویست کس از اطراف آمده باشند و پیش او ادب و شعر خوانند و شنیدم که او را زیادت ازصد هزار بیت شعر باشد، کسی از وی پرسید که ایزد تبارک و تعالی این همه مال ومنال تو را داده است چه سبب است که مردم را می‌دهی و خویشتن نمی خوری. جواب داد که مرا بیش از این نیست که می‌خورم و چون من آن جا رسیدم این مرد هنوز در حیات بود.

ابوالعلای معری از ادیبان نامی نابینایی که از حافظه ای سرشار برخوردار بود وادار کردن دیگران به هرکاری حتی عبادت را هم ستم می دانست فرزندآوری را جنایت معرفی کرد د دستور داد بر سنگ قبرش بنویسند: هذا قبر من هو حاصل جنایة ابواه و ما جنی الی آخر عمره.