اخلاق دینی یا فضائل فراموش شده در مناسبات اقتصادی
امتیاز دهید
نویسنده:
محمد عبدالصمدی
امتیاز دهید
تأثیر مسائل اقتصادی در همه‌ی بخشهای سیاسی و اخلاقی جامعه کاملاً مشهود است؛ به بیان دیگر نمیتوان مسایل سیاسی را جدا از مسایل اقتصادی بررسی کرد. کتاب اخلاق دینی یا فضایل فراموش شده در مناسبات اقتصادی اثر محمد عبدالصمدی نیز در مورد تأثیر اخلاق دینی در مناسبات اقتصادی است.
عده‌ای از دوستان که می‌دیدند فردی عادی در زمینهٔ مسائل شرعی کسب‌وکار می‌خواهد مطالبی را گردآوری کند، با تعجب به من یادآوری میکردند این کار را تا امروز علما و مدرسین حوزه‌های علومدینی انجام میدادهاند به همین دلیل بعضی مرا منع کرده و بعضی اظهار نظر نکردند اما برخی با شنیدن دلایل و پاسخ‌ها مرا به این کار تشویق نمودند.
اما پاسخ‌ها:
۱. بیش از پنجاه سال است در مشاغل گوناگون با مردم سروکار و ارتباط تنگاتنگ دارم، از شاگردی مغازهٔ اقوام در سن ده دوازده سالگی گرفته تا کارگری در کارخانه و کارمندی در بخش خصوصی و شروع به کار شخصی با فروشندگی و تجارت و صنعت و سپس کار در ارگان‌ها و سازمانهای دولتی چه در حوزه فرهنگی، چه بازرگانی، چه تولید و صنعت. در تمام این مدت سعی کردهام مسائل شرعی و قانونی مربوطه را بشناسم و به آن‌ها عمل کنم. انشاء‌الله چنین شده باشد.
۲. دلیل دیگری که مرا به گردآوری مسائل مربوط به روابط مالی افراد ترغیب کرد، این بود که مانند بسیاری دیگر از افراد جامعه، مایل بودم فرزندانم از مسیر شرع و دستورات رسیده از اولیاء خدا خارج نشوند، ولی متأسفانه منابع مربوطه یا غیرقابل دسترس هستند یا بسیار تخصصی و پیچیده و یا بسیار پراکنده چه بسا به سختی و با صرف وقت بسیار هم امکان آگاهی از مسائل مورد نیاز وجود نداشته باشد. به همین دلیل تصمیم گرفتم هر آنچه را تاکنون یاد گرفته و اندوخته‌ام برای آنان در یک جزوه جمع آوری کنم، شاید بتوانند پاسخ قسمتی از سئوالهای خود را در آن بیابند.
۳. اگر در جلسات دوستانه به سخنان جوانان توجه کنید متوجه میشوید آنان پرسش‌های زیادی دارند که لازم است پاسخ آن‌ها داده شود، در این جزوه، پاسخ بعضی از چرا‌ها و پرسش‌های شرعی آنان دربارة مسائل مالی جمعآوری شده است.
۴. در جمع دوستان و آشنایان گاهی این سئوال مطرح میشود که بزرگان ما چه خدماتی کردهاند؟! این پرسش و پرسشهایی از این دست نشان میدهد که بسیاری از افراد از زحمات آنان برای حفظ دین و دستورات الهی آگاهی چندانی ندارند. در این نوشته به گوشههایی از زحمات و خدمات صادقانه و دلسوزانه آنان اشاره شده تا جوانتر‌ها آگاهی یابند برای پا برجا ماندن این دین و آئین چه فداکاریها و جان فشانیهای زیادی انجام شده تا امروز بتوانیم به طور قطع بگوییم خداوند چه دستوراتی را توسط اولیاء خود برای سعادت بشر ارسال فرموده است.
۵. آنچه در خلال نوشتهها و گفتهها دریافتم این بود که تنها با طرح مسائل و گفتن آنچه در رساله‌های عملیه آمده مشکل جامعه حل نمیشود. اجرای قانون خوب به دست مجریان بد یا نادان، نه تنها مفید نیست که مشکلساز هم هست. به همین سبب به این نتیجه رسیدم که همانگونه که بزرگان دین و ائمه اطهار و پیامبرگرامی و حتی خداوند منان در قرآن کریم قبل از طرح مسائل حلال و حرام و تنظیم روابط معمول، داستانهای اخلاقی، و گفتار و نصایح پندآموز را جهت بیدار کردن وجدان انسانها مطرح کردهاند، ما هم باید این کار را بکنیم. یعنی اخلاق باید متن و اصل کار باشد و پس از آن احکام را برای کسانی که اخلاق را رعایت میکنند بیان کنیم تا با به کار بستن آن زندگی شایسته تری داشته باشیم. بدین جهت این نوشته اگر چه تماماً از فرمایشات بزرگان و کتاب‌های اخلاق و رساله‌های عملیه جمع آوری شده اما نوشته‌ای متفاوت و نو است.
۶. میدانیم اکثر جوانانی که امروز وارد تجارت و تولید و یا ادارات میشوند دارای تحصیلات دانشگاهی و صاحب‌نظر هستند و بدون شنیدن و فهمیدن دلایل احکام و مسایل قانع نمیگردند. به بیان دیگر، گویندگان احکام و مسائل شرعی در این دوران کارشان مشکل‌تر از گذشتگان است، و با سئوال «به چه دلیل»؟!! بیشتر مواجه میشوند. به همین سبب مصمم شدم جهت آگاهی جوانان، دلیل بعضی از پاسخ‌ها را، بعد از طریقه استنباط احکام از دستورات رسیده در هر قسمت با بیان احادیث از ائمه اطهار و هم چنین آیات قرآن کریم تکمیل کنم. این روش باعث میشود تا جوانان متوجه شوند مجتهدان و فقهای بزرگوار چه زحمات زیادی را متحمل میشوند تا حکمی را صادر کنند. و از طرف دیگر اگر افرادی مایل باشند میتوانند با پی‌گیری دروس حوزه و استفاده از قواعد فقهی و استنباط احکام از قرآن و احادیث، شخصاً پاسخ سئوالات مربوط به کار خود را پیدا کرده و آن‌ها را بکار ببندند و به خاطر داشته باشیم پیامبر گرامی اسلام و امامان بزرگوار بار‌ها اهمیت یادگیری مسائل کسب‌وکار را یادآوری کردهاند تا از خطا مصون بمانیم، از جمله:
حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام می‌فرمایند:
«کسی که کسب‌وکار کند بدون دانستن مسائل آن، ممکن است کارش به ربا آلوده شود». (نهج البلاغه حکمت ۴۴۷)
۷- با وجود تمام گرفتاریهای مردم در این دنیای پرهیاهو، افراد بسیاری هستند که سعی دارند تمام اقدامات خود را قانونی و طبق موازین شرع انجام دهند، این نوع نوشتهها به ما کمک میکند تا بتوانیم در مذاکرات و قراردادهای خود با قاطعیت از حقوق قانونی و شرعی خود دفاع کنیم.
فهرست مطالب
مقدمه
پیشگفتار
فصل اول: کلیات
فصل دوم: دستورات، احکام و قواعد
فصل سوم: شرح مختصری از برخی از قواعد فقهی
فصل چهارم: شرح مختصری از برخی کتب فقهی
فصل پنجم: امر به معروف و نهی از منکر
فصل ششم: درآمدهای دولت اسلامی
فصل هفتم: کتاب زکات (و خمس)
فصل هشتم: داد و ستد یا تجارت
فصل نهم: ادامه کتاب متاجر در تبصره المتعلمین، یا احکام تجارت
فصل دهم: کتاب اجاره، ودیعه و سایر قراردادهای استفاده از اموال دیگری و...
فصل یازده: کتاب دِین یا بدهی و وام و آنچه وابسته به آن است
فصل دوازده: کتاب هبه و آنچه وابسته به آن است
فصل سیزدهم: از سایر قسمتهای کتاب تبصره
فصل چهاردهم: فهرست
بیشتر
عده‌ای از دوستان که می‌دیدند فردی عادی در زمینهٔ مسائل شرعی کسب‌وکار می‌خواهد مطالبی را گردآوری کند، با تعجب به من یادآوری میکردند این کار را تا امروز علما و مدرسین حوزه‌های علومدینی انجام میدادهاند به همین دلیل بعضی مرا منع کرده و بعضی اظهار نظر نکردند اما برخی با شنیدن دلایل و پاسخ‌ها مرا به این کار تشویق نمودند.
اما پاسخ‌ها:
۱. بیش از پنجاه سال است در مشاغل گوناگون با مردم سروکار و ارتباط تنگاتنگ دارم، از شاگردی مغازهٔ اقوام در سن ده دوازده سالگی گرفته تا کارگری در کارخانه و کارمندی در بخش خصوصی و شروع به کار شخصی با فروشندگی و تجارت و صنعت و سپس کار در ارگان‌ها و سازمانهای دولتی چه در حوزه فرهنگی، چه بازرگانی، چه تولید و صنعت. در تمام این مدت سعی کردهام مسائل شرعی و قانونی مربوطه را بشناسم و به آن‌ها عمل کنم. انشاء‌الله چنین شده باشد.
۲. دلیل دیگری که مرا به گردآوری مسائل مربوط به روابط مالی افراد ترغیب کرد، این بود که مانند بسیاری دیگر از افراد جامعه، مایل بودم فرزندانم از مسیر شرع و دستورات رسیده از اولیاء خدا خارج نشوند، ولی متأسفانه منابع مربوطه یا غیرقابل دسترس هستند یا بسیار تخصصی و پیچیده و یا بسیار پراکنده چه بسا به سختی و با صرف وقت بسیار هم امکان آگاهی از مسائل مورد نیاز وجود نداشته باشد. به همین دلیل تصمیم گرفتم هر آنچه را تاکنون یاد گرفته و اندوخته‌ام برای آنان در یک جزوه جمع آوری کنم، شاید بتوانند پاسخ قسمتی از سئوالهای خود را در آن بیابند.
۳. اگر در جلسات دوستانه به سخنان جوانان توجه کنید متوجه میشوید آنان پرسش‌های زیادی دارند که لازم است پاسخ آن‌ها داده شود، در این جزوه، پاسخ بعضی از چرا‌ها و پرسش‌های شرعی آنان دربارة مسائل مالی جمعآوری شده است.
۴. در جمع دوستان و آشنایان گاهی این سئوال مطرح میشود که بزرگان ما چه خدماتی کردهاند؟! این پرسش و پرسشهایی از این دست نشان میدهد که بسیاری از افراد از زحمات آنان برای حفظ دین و دستورات الهی آگاهی چندانی ندارند. در این نوشته به گوشههایی از زحمات و خدمات صادقانه و دلسوزانه آنان اشاره شده تا جوانتر‌ها آگاهی یابند برای پا برجا ماندن این دین و آئین چه فداکاریها و جان فشانیهای زیادی انجام شده تا امروز بتوانیم به طور قطع بگوییم خداوند چه دستوراتی را توسط اولیاء خود برای سعادت بشر ارسال فرموده است.
۵. آنچه در خلال نوشتهها و گفتهها دریافتم این بود که تنها با طرح مسائل و گفتن آنچه در رساله‌های عملیه آمده مشکل جامعه حل نمیشود. اجرای قانون خوب به دست مجریان بد یا نادان، نه تنها مفید نیست که مشکلساز هم هست. به همین سبب به این نتیجه رسیدم که همانگونه که بزرگان دین و ائمه اطهار و پیامبرگرامی و حتی خداوند منان در قرآن کریم قبل از طرح مسائل حلال و حرام و تنظیم روابط معمول، داستانهای اخلاقی، و گفتار و نصایح پندآموز را جهت بیدار کردن وجدان انسانها مطرح کردهاند، ما هم باید این کار را بکنیم. یعنی اخلاق باید متن و اصل کار باشد و پس از آن احکام را برای کسانی که اخلاق را رعایت میکنند بیان کنیم تا با به کار بستن آن زندگی شایسته تری داشته باشیم. بدین جهت این نوشته اگر چه تماماً از فرمایشات بزرگان و کتاب‌های اخلاق و رساله‌های عملیه جمع آوری شده اما نوشته‌ای متفاوت و نو است.
۶. میدانیم اکثر جوانانی که امروز وارد تجارت و تولید و یا ادارات میشوند دارای تحصیلات دانشگاهی و صاحب‌نظر هستند و بدون شنیدن و فهمیدن دلایل احکام و مسایل قانع نمیگردند. به بیان دیگر، گویندگان احکام و مسائل شرعی در این دوران کارشان مشکل‌تر از گذشتگان است، و با سئوال «به چه دلیل»؟!! بیشتر مواجه میشوند. به همین سبب مصمم شدم جهت آگاهی جوانان، دلیل بعضی از پاسخ‌ها را، بعد از طریقه استنباط احکام از دستورات رسیده در هر قسمت با بیان احادیث از ائمه اطهار و هم چنین آیات قرآن کریم تکمیل کنم. این روش باعث میشود تا جوانان متوجه شوند مجتهدان و فقهای بزرگوار چه زحمات زیادی را متحمل میشوند تا حکمی را صادر کنند. و از طرف دیگر اگر افرادی مایل باشند میتوانند با پی‌گیری دروس حوزه و استفاده از قواعد فقهی و استنباط احکام از قرآن و احادیث، شخصاً پاسخ سئوالات مربوط به کار خود را پیدا کرده و آن‌ها را بکار ببندند و به خاطر داشته باشیم پیامبر گرامی اسلام و امامان بزرگوار بار‌ها اهمیت یادگیری مسائل کسب‌وکار را یادآوری کردهاند تا از خطا مصون بمانیم، از جمله:
حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام می‌فرمایند:
«کسی که کسب‌وکار کند بدون دانستن مسائل آن، ممکن است کارش به ربا آلوده شود». (نهج البلاغه حکمت ۴۴۷)
۷- با وجود تمام گرفتاریهای مردم در این دنیای پرهیاهو، افراد بسیاری هستند که سعی دارند تمام اقدامات خود را قانونی و طبق موازین شرع انجام دهند، این نوع نوشتهها به ما کمک میکند تا بتوانیم در مذاکرات و قراردادهای خود با قاطعیت از حقوق قانونی و شرعی خود دفاع کنیم.
فهرست مطالب
مقدمه
پیشگفتار
فصل اول: کلیات
فصل دوم: دستورات، احکام و قواعد
فصل سوم: شرح مختصری از برخی از قواعد فقهی
فصل چهارم: شرح مختصری از برخی کتب فقهی
فصل پنجم: امر به معروف و نهی از منکر
فصل ششم: درآمدهای دولت اسلامی
فصل هفتم: کتاب زکات (و خمس)
فصل هشتم: داد و ستد یا تجارت
فصل نهم: ادامه کتاب متاجر در تبصره المتعلمین، یا احکام تجارت
فصل دهم: کتاب اجاره، ودیعه و سایر قراردادهای استفاده از اموال دیگری و...
فصل یازده: کتاب دِین یا بدهی و وام و آنچه وابسته به آن است
فصل دوازده: کتاب هبه و آنچه وابسته به آن است
فصل سیزدهم: از سایر قسمتهای کتاب تبصره
فصل چهاردهم: فهرست
دیدگاه‌های کتاب الکترونیکی اخلاق دینی یا فضائل فراموش شده در مناسبات اقتصادی