کتاب اروپا: ویژه رویکردهای امنیتی اتحادیه اروپا

تا پیش از فروپاشی اتحاد شوروی، رویکرد امنیتی اروپا تابعی از رویکرد امنیتی ایالات متحده محسوب می‌گردید چراکه منافع مشترک بازیگران و ایدئولوژی لیبرالیسم غربی به واسطه گسترش نفوذ کمونیسم تهدید می‌گردید. اما به‌دنبال فروریختن پرده آهنین. رویکرد امنیت بین‌المللی اتحادیه اروپا با انعقاد پیمان ماستریخت متحول گردید و بر این اساس، رکنی تحت عنوان «سیاست خارجی و امنیت مشترک اروپا» شکل گرفت که خود پایه‌گذار سیاست‌ها و نهادهای امنیتی مستقل اروپایی همچون «سیاست دفاعی و امنیتی اروپا»، «ایجاد سپاه مشترک اروپایی» و یا فعال نمودن نقش اتحادیه اروپای غربی به موازات ناتو، به‌طور بالقوه و بالفعل شد. در هر حال، با وجود رویکرد مشترک امنیتی، اتحادیه اروپا عملاً در صحنه بازیگری منطقه‌ای (بالکان) و بین‌المللی (عراق) فاقد اراده سیاسی منسجم بوده است. اگرچه تلاش داشته با بهره‌گیری از نفوذ و اهرم اقتصادی خود از طریق انعقاد پیمان‌ها و موافقتنامه‌های دوجانبه و چندجانبه تجاری/ اقتصادی، سهم و مشارکت و حضور و نفوذ سیاسی خود را به ویژه در خاورمیانه و مدیترانه افزایش دهد.
درهرحال، کتاب حاضر درصدد است تا با ارائه مقالاتی چند، نگرش و سیاست‌های امنیتی اروپایی را در حوزه‌های مختلف به خوانندگان منعکس نماید. بر این اساس در مقاله نخست تحت عنوان «توافقنامه و نظام امنیتی مشترک اروپا» تلاش شده فرایند شکل‌گیری و روند تحولات نظام امنیتی مشترک اروپا در چارچوب اجلاس‌ها و معاهدات منعقدشده میان کشورهای اروپایی با بررسی زمینه‌های حقوقی و سیاسی دستاوردهای به‌عمل آمده مورد بررسی قرار گرفته و نتایج عملی و چالش‌های فراروی اروپاییان در این زمینه مورد کنکاش قرار دارد.
مقاله دوم با موضوع «اتحادیه اروپا و مدیریت بحران‌های بین‌المللی» به بررسی اهداف، نقش و ظرفیت‌های اتحادیه اروپا در مدیریت بحران‌های بین‌المللی می‌پردازد و به‌ویژه وجود بحران‌های قومی را به‌عنوان یکی از دغدغه‌ها و اولویت‌های اصلی در سیاست خارجی و امنیتی اروپا مورد توجه قرار می‌دهد.
مقاله سوم تحت عنوان «مقایسه تطبیقی دیدگاه‌های سیاست خارجی و امنیتی احزاب مهم در اروپا»، سه کشور کلیدی در اروپا «انگلستان، آلمان و فرانسه» را از زاویه میزان نقش و تأثیرگذاری تصمیمات سیاسی احزاب در سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار می‌دهد.
«اتحادیه اروپا و شورای امنیت» عنوان چهارمین مقاله این کتاب می‌باشد. هر دو نهاد فراملی محصول نیمه دوم قرن بیستم می‌باشند و تعامل این دو نهاد بزرگ بین‌المللی ازجمله موضوعات مهم در عرصه روابط بین‌الملل است. درواقع، هدف از نگارش این مقاله، پاسخ بدین سؤال است که آیا اتحادیه اروپا می‌تواند به‌عنوان یک نهاد حقیقی، حقوقی و مشروعیت‌دار دارای رویکردی واحد نسبت به شورای امنیت باشد.
«استراتژی امنیتی اتحادیه اروپا درقبال خاورمیانه» عنوان مقاله پنجم می‌باشد که در آن تلاش گردیده استراتژی و رویکردهای امنیتی اتحادیه اروپا را نسبت به منطقه با توجه به میزان نقش و تأثیرگذاری ایالات متحده و همچنین سازوکارهای اروپایی را جهت حضور در خاورمیانه مورد بررسی قرار دهد.
در مقاله ششم تحت عنوان «مسلمانان در اروپا: از دیگری تا خود»، نگارنده با تبارشناسی مسلمانان در اروپا در پی پاسخ بدین پرسش بنیادین است که چرا اقلیت‌های مسلمان تاکنون در اروپا به‌عنوان «دیگری» این جوامع به‌حساب آمده‌اند و اروپا برای آنکه بتواند به‌طور دموکراتیک بر ناآرامی‌ها در موج جدید خود فائق آید، چه راهبردی را باید در پیش گیرد.
نهایتاً مقاله هفتم و پایانی کتاب حاضر به «ارزیابی تحلیلی سیاست‌های نظامی و امنیتی در اروپا» با ارائه یک مقایسه تطبیقی به رویکرد امنیتی سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان درخصوص سیاست‌ها و سازوکارهای دفاعی اروپا ازجمله افزایش کارایی نظامی و حضور بیشتر در مناطق بحرانی جهان می‌پردازد و راهبرد جدید اتحادیه اروپا جهت مبارزه با گسترش سلاح‌های کشتارجمعی و تقابل با تروریسم را مورد توجه قرار می‌دهد.